حديث معراج، خاستگاه مقامات عرفاني

بعد از توحيد، مهم ترين مسيله مورد بحث در عرفان، توجه به مراحل و مقامات سيروسلوك براي رسيدن به وصال حضرت حق است. ازاين رو، بحث از چگونگي پيدايش و جايگاه مقامات عرفاني و منازل سيروسلوك و تعداد آن ها، اصلي ترين مباحثي است كه توجه پژوهشگران عرفان را به خود معطوف كرده است. در آثار صوفيه، از قرن سوم به بعد، مسيله «مقامات عرفاني» مطرح شد. ازاين رو، برخي گمان بردند كه «مقامات» حاصل تجارب و انديشه هاي صوفيه و عارفان است كه در طول ساليان متمادي شكل گرفته است. برخي، اولين بيانگر «مقامات عرفاني» را امام صادق(ع) مي دانند. برخي ديگر، آن را در كلام اميرالمومنين(ع) و امام سجاد(ع) جستجو مي كنند. درحالي كه نتيجه پژوهش حاضر اين است كه پس از قرآن كريم، حديث معراج، نخستين خاستگاه «مقامات عرفاني» است و ديگران هرآنچه گفته اند از اين سرچشمه نوشيده اند. مقامات عرفاني در حديث معراج عبارت اند از: توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، توكل، رضا، تعقل، ذكر، حب و بغض براي خدا، حب دنيا، بيداري در شب، حلال جويي و خوش اخلاقي.