سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران در پايان‌نامه‌ها

هدف: شناساندن پايان‌نامه‌هاي تحصيلي فارسي مرتبط با سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران. روش‌شناسي: پايان‌نامه‌هايي كه تمامي يا بخشي از آنها به سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران مربوط مي‌شود با جستجو در منابع كتابشناختي، شناسايي شد. با مطالعه چكيده و در صورت نياز متن كامل آنها، توصيفگرهايي به هر يك اختصاص يافت. با دسته‌بندي توصيفگرها موضوع‌هاي اصلي و فرعي پايان‌نامه‌ها شناسايي شد. يافته‌ها: از اواخر دهه 1340 تا اواخر دهه1390 تعداد 409 عنوان پايان‌نامه در چهار دسته به‌ترتيب: مديريت سازماني (32%)، سازماندهي اطلاعات (30%)، خدمات و اشاعه (22%)، و مديريت مجموعه (5/15%) تدوين شده است. بيش از نيمي از آنها در دانشگاه‌هاي دولتي و بيش از نيمي به روش پيمايشي توليد شده است. رايج‌ترين ابزار گردآوري داده‌ها (32%) پرسشنامه بوده است؛ اعضاي هيئت علمي سازمان در 28% آنها نقش راهنما يا مشاور داشته‌‌اند. بخش پردازش و سازماندهي و بخش پژوهش بيشتر از ساير بخش‌ها موضوع پايان‌نامه‌ها بوده‌اند. نتيجه‌گيري: سازماندهي اطلاعات فعاليت پراهميتي با تأثير فراسازماني است و از نتايج‌‌ آنها همه كتابخانه‌هاي كشور‌ استفاده مي‌كنند و‌ بر آموزش‌‌ دانشگاهي تأثير دارد. اما تنوع موضوع‌هاي‌ مربوط به مديريت سازماني سبب افزايش شمار پايان‌نامه در اين عرصه در مقايسه با سازماندهي اطلاعات شده است. از اندك‌شمار بودن پايان‌نامه‌هاي مربوط به مديريت مجموعه (كه نيمي از آن هم به متن‌پژوهي نسخه‌هاي خطي تعلق دارد) نبايد آسان گذشت. اين كوتاهي به‌ويژه در زمينه بررسي مجموعه با‌ توجه با كمبودهاي شناخته‌شده در مجموعه‌هاي كتابخانه ملي‌ بيشتر محسوس است. نياز به انجام پژوهش‌هاي ‌دوره‌اي درباره استفاده‌كننده ضرورت دارد. مقايسه كيفيت پايان‌نامه‌هاي‌ كاركنان سازمان با ‌‌پايان‌نامه‌هاي‌ دانشجويان و استادان غير سازماني‌ و بهره‌برداري بخش‌هاي سازمان از همه پايان‌نامه‌ها موضوع‌هاي‌ شايسته بررسي‌هاي‌ بعدي است.