پديد آورندگان :
حيدري، زهرا دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، بندرعباس، ايران , جعفري، ليلا دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه علوم و مهندسي باغباني، بندرعباس، ايران , ياوري، عليرضا دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه علوم و مهندسي باغباني، بندرعباس، ايران , موميوند، حسن دانشگاه لرستان - دانشكده كشاورزي - گروه علوم و مهندسي باغباني، خرم‌آباد، ايران
كليدواژه :
Salvia sharifii Rech.F. & Esfand , لينالول , اسانس , تنوع شيميايي , اندام گياه
چكيده فارسي :
Salvia sharifii Rech.F. & Esfand. يكي از گونه‌هاي دارويي انحصاري در ايران و متعلق به تيره نعناع (Lamiaceae) مي‌باشد. در اين پژوهش، اندام‌هاي مختلف (گل، برگ و ساقه) اين گونه مريم‌گلي در اسفند سال 1396 از منطقه بخون استان هرمزگان جمع‌آوري گرديده و از نظر مقدار اسانس و تنوع تركيب‌هاي شيميايي موجود در آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. اسانس نمونه‌ها به‌روش تقطير با آب استخراج و تركيب‌هاي شيميايي آنها با دستگاه گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف‌سنج جرمي (GC-MS) شناسايي شد. عملكرد اسانس اندام‌هاي مختلف گل، برگ و ساقه به‌ترتيب 1.38، 1.14 و 0.84 درصد (وزني/ وزني) بدست آمد. اجزاي شيميايي شناسايي شده در گل، برگ و ساقه به‌ترتيب 45، 42 و 43 تركيب بود. نتايج آناليز تركيب‌هاي اسانس نشان داد كه لينالول (38.7%)، هگزيل ايزووالرات (13.8%)، هگزيل كاپريلات (6.2%)، هگزيل ايزوبوتيرات (4.6%)، هگزيل-2-متيل بوتيرات (4.4%)، ترانس-كاريوفيلن (3.8%) و ان-هگزيل هگزانوات (3.7%) اجزاي اصلي اسانس گل بودند. در اسانس برگ لينالول (17.0%)، هگزيل كاپريلات (11.1%)، آلفا- هومولن (7.8%)، ترانس-كاريوفيلن (6.2%)، اسكلارئول اكسيد (5.9%)، نوتكاتون (3.7%)، هگزيل ايزو والرات (3.5%) و آگاروسپيرول (3.0%) بيشترين تركيب‌هاي اسانس را به خود اختصاص دادند. در اسانس ساقه تركيب‌هاي لينالول (18.7%)، اسكلارئول اكسيد (8.0%)، آلفا-هومولن (7.5%)، ترانس-كاريوفيلن (7.2%)، هگزيل ايزو والرات (5.2%)، كاريوفيلن اكسيد (5.0%)، ان-هگزيل هگزانوات (4.8%)، نوتكاتون (4.1%) و دي‌بوتيل فتالات (4.0%) به‌فراواني وجود داشتند. تركيب غالب و مشترك در اسانس اندام‌هاي اين گونه مريم‌گلي، لينالول بود كه در اسانس گل بيشترين و در برگ كمترين مقدار مشاهده گرديد. وجود تنوع شيميايي در اسانس اندام‌هاي مختلف اين گياه مي‌تواند براي صنايع دارويي، غذايي و آرايشي بهداشتي و نيز به‌نژادگران گياهان دارويي در انتخاب اندام مناسب براي مصرف و اهداف اصلاحي مورد توجه قرار گيرد.
چكيده لاتين :
Salvia sharifii Rech. f. & Esfand. is an endemic medicinal plant in Iran and belongs to the Lamiaceae family. In the current study, different plant parts (flower, leaf, and stem) of this species were collected from the Bokhon region of Hormozgan province in March 2018 and were studied in terms of the amount of essential oil and variability in their composition. The essential oils of air-dried samples were extracted by hydro-distillation and analyzed by GC and GC-MS. The essential oil yield of flower, leaf, and stem was obtained 1.38, 1.14, and 0.84% (w/w), respectively. The total number of essential oil compounds identified and quantified was 45 in flower, 42 in leaf, and 43 in the stem. The results of essential oil compounds analysis revealed that linalool (38.7%), hexyl isovalerate (13.8%), hexyl caprylate (6.2%), hexyl isobutyrate (4.6%), hexyl-2-methyl butyrate (4.4%), trans-caryophyllene (3.8%), and n-hexyl hexanoate (3.7%) were the major compounds in flower. In leaf, linalool (17.0%), hexyl caprylate (11.1%), α-humulene (7.8%), trans-caryophyllene (6.2%), sclareol oxide (5.9%), nootkatone (3.7%), hexyl isovalerate (3.5%) and agarospirol (3.0%) had the highest amounts in essential oil. In stem essential oil, linalool (18.7%), sclareol oxide (8.0%), α-humulene (7.5%), trans-caryophyllene (7.2%), hexyl isovalerate (5.2%), caryophyllene oxide (5.0%), n-hexyl hexanoate (4.8%), nootkatone (4.1%) and dibutyl phthalate (4.0%) were the major compounds. The major and common compound in the different organs essential oil of this species was linalool which was the highest in flowers and the lowest in leaves. The presence of chemical diversity in the essential oil of different organs of this species can be considered by the pharmaceutical, food, and cosmetic industries, as well as medicinal plant breeders in selecting the appropriate organ for consumption and breeding purposes.
