نقد فتواي مشهورِ فقهايِ اماميه درباره ارث كودكان متولد از رابطه نامشروع

A Critical Study of the Well-known Opinion of Shiite Jurists on the Inheritance of a Bastard

برابر نظر مشهور فقهاي اماميه، طفل متولد از زنا از ارث پدر و مادر محروم است. اين حكم كه مبناي مادۀ 884 قانون مدني بوده، در شمار مسائل اجماعياي نيست كه باب اجتهاد در آن بسته باشد. ادلۀ اين حكم، اخبار واحدي است كه دچار ضعف سندي و دلالتي ميباشد. اين اخبار با ادلۀ ديگر نيز در تعارض است. همچنين نظريۀ مشهور، با عمومات آيات قرآن كريم و شماري از اصول و قواعد شرعي، عقلي و كلامي مانند اصل برابري در حقوق و تكاليف، قاعدۀ عدالت و نفي ظلم و قاعدۀ وِزر يا اصل شخصي بودن مسئوليت سازگار نيست. اين مقاله با بررسي و نقد ادله و مستندات نقلي و عقلي نظريۀ مشهور و تتّبع در آراي فقيهان، نظريۀ مشهور را نقد نموده و به تقويت نظريه‌اي پرداخته كه ارث بردن زنازاده از پدر و مادر را مي‌پذيرد. آنچه بيشتر با ظاهر ادله سازوار مي‌نمايد محروميت ارث پدر و مادر از كودك نامشروع است؛ نه ممنوعيت ارث فرزند از پدر و مادر طبيعي خود.

According to the well-known opinion of Shiite jurists a child born out of wedlock is prohibited from inheriting from his/her own natural parents. This rule, however, is not among those consensual laws which accept no new rereading. The evidence supporting this law is, basically, some single hadiths (khabar wāhid) which suffer from weakness in terms of authenticity and indication and implication. Also, the law is in conflict with some general Qur’anic teachings as well as some other theological and rational principles like the principle of equality in rights and obligations, the jurisprudential rule of justice and negation of oppression and the principle that responsibility is, in essence, personal. This paper criticizes religious evidence supporting the well-known opinion and argues that there is some reliable evidence in favor of permissibility of inheritance of a bastard from their own natural parents. What is prohibited is to inherit natural parents of an illegitimate child from her/him not the reversed.