تأثير تنش كم‌آبي و تلقيح با باكتري‌هاي محرك رشد گياه (PGPR) بر خصوصيات مورفولوژيكي، عملكرد و تركيب اسانس آويشن دنايي (Thymus daenensis Clack)‌

Influence of drought stress and plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) inoculation on morphological characteristics, essential oil yield and composition of Thymus daenensis Clack

به‌‌منظور بررسي تأثير باكتري‌هاي محرك رشد گياه (PGPR) و تنش كم‌آبي بر اسانس (EO) و تركيب اسانس گياه آويشن دنايي (Thymus daenensis Clack)، آزمايشي گلخانه‌اي در سال 1396 در شهركرد انجام شد. اين آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كامل تصادفي با سه تكرار انجام گرديد. فاكتورها شامل چهار سطح رژيم آبياري و دو سطح تلقيح باكتريايي بودند. فاكتور اول شامل آبياري در حد ظرفيت مزرعه (FC) (A: عدم تنش)، آبياري پس از كاهش 20-25% ظرفيت مزرعه (L: تنش كم)، آبياري پس از كاهش 35-40% ظرفيت مزرعه (M: تنش متوسط) و آبياري پس از كاهش 60-55% ظرفيت مزرعه (S: تنش شديد) بود. فاكتور دوم شامل عدم تلقيح با باكتري‌هاي PGPR (C: شاهد) و تلقيح با باكتري‌هاي PGPR (P: Pseudomonas fluorescens و Pseudomonas aeruginosa) (P: تلقيح باكتريايي) بود. نتايج نشان داد كه پارامترهاي مورفولوژيكي در تيمارهاي باكتريايي به‌طور معني‌داري افزايش يافته بودند، اما تنش كم‌آبي باعث كاهش كليه پارامترها شد. با افزايش تنش كم‌آبي، ميزان اسانس در تنش كم‌آبي افزايش يافته و با افزايش شدت تنش كم‌آبي كاهش يافت. تلقيح باكتريايي مقدار اسانس را افزايش داد، اگرچه اين افزايش از نظر آماري معني‌دار نبود. تلقيح با باكتري‌هاي PGPR و تنش كم‌آبي به‌ترتيب بر 13 و 14 تركيب اسانس تأثير معني‌داري داشت. اثر متقابل PGPR و تنش كم‌آبي بر مؤلفه 13 تركيب اسانس اثر معني‌داري داشت. تيمول و كارواكرول دو جزء مهم اسانس آويشن دنايي با افزايش شدت تنش كم‌آبي كاهش يافتند، اما تلقيح با باكتري‌هاي PGPR آنها را به‌ويژه در تيمارهاي تنش كم‌آبي افزايش داد.

To investigate the effects of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) and drought stress on essential oil of Thymus daenensis Clack, a greenhouse experiment was conducted in Shahrekord, Iran in 2017. The experiment was arranged as a factorial in a completely randomized design with three replications. The first factor included four levels of irrigation: well-watered (No stress), irrigation after depletion of 20-25% of field capacity (FC) (Low stress), irrigation after depletion of 35-40% of FC (Mild stress) and irrigation after depletion of 55-60% of FC (Severe stress). The second factor included two levels of PGPR treatments: no inoculation (Control) and inoculation with PGPR. The results showed that the morphological parameters were significantly increased in PGPR treatments, while water stress decreased all parameters. The essential oil amount increased in low stress and decreased in severe stress. PGPR inoculation increased the amount of essential oil, although this increase was not statistically significant. PGPR incubation and drought stress had a significant effect on 13 and 14 components, respectively. The interaction of PGPR and drought stress had a significant effect on the oil components. Thymol and carvacrol, two important components of T. daenensis essential oil, decreased with increasing severity of drought stress, but PGPR inoculation increased them, especially at drought stress treatments