تحليل ساختار هنري داستان حضرت آدم (ع) در خطبه‌هاي نهج‌البلاغه

مكتب ساختارگرايي از جمله دانش هاي مربوط به نشانه شناختي است كه به تحليل محتواي متون(از جمله متون مقدس) و به ويژه بررسي و تحليل عناصر داستان ها و قصه ها مي پردازد. شيواترين ابزار بيان و انتقال مفاهيم و انگاره هاي مورد نظر، روايت و به تصويركشيدن وقايع در قالب «قصه» است كه اهداف بسياري را با خود به همراه دارد. اين پژوهش در تحليل عناصريكي از داستان هاي مشترك در قرآن و نهج البلاغه يعني داستان خلقت آدم(ع) با روش توصيفي تحليلي سامان يافته و با استفاده از روش هاي جزئي دانش نشانه شناختي، داستان خلقت آدم(ع) را در خطبه هاي نهج البلاغه مورد واكاوي قرار مي دهد. طرح و پيرنگ خطبه ها در موضوع خلقت آدم(ع) مبتني بر رابطه علت و معلول است و حوادث داستان در ارتباط تنگاتنگي با يكديگر هستند. زاويه ديد در داستان به صورت روايت گري است؛چرا كه حضرت به عنوان فرد غايب از صحنه و راوي، داستان را تبيين مي كنند. شخصيت هاي داستان هر كدام ويژگي هاي خاصي دارند، عبارت اند از آدم(ع)، فرشتگان و شيطان. كنش هاي داستان بر دو محور اصلي شيطان و آدم(ع) رخ مي دهد كه هر دو از فرمان الهي سرپيچي مي كنند گفت و گوهايي ميان اشخاص حاضر در داستان صورت گرفته كه به داستان جلوه هنري خاصي مي بخشد صحنه پردازي در دو قالب زمان و مكان، به تصورات ذهني خواننده جهت ملموس سازي داستان كمك مي كند. هريك از عناصر قصه، با هدف تربيتي خاصي، ايفاي نقش مي كنند كه در نهايت هدف اصلي داستان يعني بعد هدايتي را محقق مي سازند.