نگرش منابع قرون نخستين اسلامي به قوم كوچ (قُفص)

قوم كوچ(قُفص) از ابتداي دوره اسلامي تا قرن هفتم قمري در زمينه‌هاي سياسي، اقتصادي، نظامي و فرهنگي نقش محوري در جيرفت داشتند. در اين فاصله زماني منابع تاريخي و جغرافيائي ايران به نقش اين قوم و ويژگي‌هاي آنان توجه ويژه‌اي نموده‌ و آنان را به عنوان قومي خشن و راهزن معرفي نموده‌اند. به همين دليل پژوهش پيش رو نظريه غالب نسبت به قوم قفص را به بحث گذاشته است و با بازخواني گزارش‌هاي منابع قرون نخستين اسلامي، با روش توصيفي– تحليلي و ابزار كتابخانه‌اي، در پي پاسخي براي اين پرسش است كه: چرا منابع تاريخي و جغرافيايي دوران اسلامي غالبا نگرش منفي مبني بر خشونت و راهزني نسبت به كوچ‌ها داشتند؟ با مطالعه منابع تاريخي و جغرافيايي و آزمون فرضيه مبني بر اين كه در منابع تاريخي و جغرافيايي قرون نخستين اسلامي نگاهي يك‌سويه و حكومتي نسبت به جامعه و قوم كوچ وجود دارد، اين نتيجه حاصل شد كه مي‌توان بين دو نوع ديدگاه بيروني و دروني نسبت به قوم كوچ تمايز قائل شد. ديدگاه بيروني كه در منابع بازتاب يافته است، كوچ‌ها را داراي ويژگي‌هايي چون تمرد، راهزني و خشونت مي‌داند. اين ديدگاه درباره كوچ‌ها، از عصر آل‌بويه در منابع منعكس شد. از منظر ديدگاه دوم كوچ‌ها را مي‌توان از درون جامعه آنان و با شيوه‌اي همدلانه مورد بررسي قرار داد. بر اساس اين ديدگاه كوچ‌ها در بحث قومي و نژادي از ويژگي‌هاي زندگي قبيله‌اي مبني بر روحيه تفَرُد و استقلال‌طلبي برخوردار بودند و تن به اطاعت از حكومت‌ها نمي‌دادند.