قلعه شاهدژ؛ پيشرو در اصول دفاع غيرعامل دوره اسماعيليان در خراسان جنوبي

خراسان جنوبي (قهستان) در طول تاريخ به دليل موقعيت استراتژيك خود، همواره مورد تهديد دشمنان قرار داشته است. توجه به اين موضوع و توجه به سياست دفاع غيرعامل و شناخت مؤلفه‌هاي دفاعي آن امري ضروري است. با بررسي و مطالعه قلاع شاخص اسماعيليه در منطقه خراسان جنوبي كه مي‌تواند به كشف رمز ماندگاري آنها بيانجامد و الگو گرفتن از آنها به ايجاد بناهاي ماندگار منجر شود و نتيجه‌اي جز يك مديريت واحد در قلاع منسوب به اسماعيليه در اين منطقه نيست ‌(وحدت در عين كثرت).اين مقاله ضمن تعريف اصول دفاع غيرعامل، به بررسي نحوه استفاده از آن در قلعه شاهدژ نهبندان واقع در استان خراسان جنوبي به روش توصيفي تحليلي پرداخته مي‌شود. ابزار گردآوري اطلاعات اين پژوهش مبتني بر روش مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني است. مؤلفه‌هاي مورد مطالعه در اين پژوهش نشان دهنده موقعيت استراتژيك قهستان براي انتخاب قلاع اسماعيليان در دوره سلجوقي و حمايت حاكمان محلي (سيمجوري) از فرقه اسماعيليه در منطقه است كه اصلي‌ترين مؤلفه غير عامل‌آن مكانيابي است. نتايج حاصل از تحقيق ضرورت مطالعه و بكار گيري مؤلفه‌هايي است ضرورت بگارگيري آن براي جلوگيري از آسيب‌هاي احتمالي گروه‌ها و اقليت‌هاي حكومتي در گذشته منطقه خراسان جنوبي (قهستان) است.