برآمدن نيروي قزاق و برافتادن ژاندارمري: واكاوي تضادها و رقابت‌ها (اسفند 1299 بهمن 1300)

تا قبل از كودتاي سوم اسفند 1299 ديويزيون (لشكر) قزاق و تشكيلات ژاندارمري دو نيروي نظامي اصلي ايران با خاستگاه هايي متفاوت بودند. اين دو نيرو بررغم تضاد هايي كه با هم داشتند در جريان قرارداد 1919 تا اندازه اي به هم نزديك شده، به دنبال كودتاي سوم اسفند به همكاري نسبي با هم پرداختند، اما تضادها و رقابت هاي آنان بلافاصله بعد از كودتا مجددا آشكار گشت و در اواخر سال 1300ش به محو استقلال ژاندارمري و ادغام آن در قشون متحدالشكل انجاميد. هدف پژوهش حاضر اين است كه با تكيه بر منابع و پژوهش هاي معتبر ضمن مروري بر پيشينه اين دو نيرو، به فراز و فرود جايگاه ژاندارمري بعد از كودتا تا پايان قيام لاهوتي (بهمن 1300) بپردازد و به اين سؤال پاسخ دهد كه ژاندارمري در جريان تأسيس قشون متحدالشكل، در نتيجه كدام عوامل جايگاه خود را به نفع نيروي قزاق از دست داد؟ پژوهش حاضر به روش توصيفي تحليلي به تجزيه و واكاوي چگونگي برتري يافتن نيروي قزاق بر ژاندارمري در فاصله اسفند 1299 تا بهمن 1300 مي پردازد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه سه واقعه قيام كلنل محمدتقي خان پسيان، شكست اردوي آهنين و شورش لاهوتي زمينه هاي لازم را براي تحقق هدف ديرينه سردار سپه مبني بر محو ژاندارمري و ادغام آن در نيروي قزاق فراهم آورد و وي در تشكيلات جديد باز هم ژاندارم ها را در جايگاهي پايين تر از قزاق ها قرار داد.