مدرسه‌ آينده در ايران: روش نظريه زمينه‌اي

مدارس آينده از دغدغه‌هاي مهم نظام آموزشي است كه نشان از وضعيت ناپايدار مدارس كنوني دارد. عليرغم انتقادات به نظام فعلي، به‌ويژه فرهنگ مدرسه، تصويري از مدرسه ‌آينده پيش رو قرار نگرفته است. اين پژوهش با همين هدف به روش نظريه زمينه‌اي به دنبال تدوين مدل مدرسه ‌آينده است. روش پژوهش كيفي -استقرايي است و از روش نظريه زمينه‌اي استراوسكوربين استفاده شده است. ابزار گردآوري اطلاعات مصاحبه نيمه ساختمند كه به سه روش كدگذاري باز محوري و انتخابي، تجزيه‌وتحليل شد. مشاركت‌كنندگان متخصصان موضوعي در زمينه تعليم و تربيت واجد شرايط ورود به مصاحبه بودند كه از طريق نمونه‌گيري نظري تا 14 نفر به سطح اشباع داده‌ها رسيد. نتايج با 22 مقوله كلي در قالب مدل پارادايمي شامل شرايط علي (توسعه و پذيرش فناوري، سياست‌هاي مشاركتي، توسعه سرمايه‌اي، تاكتيك‌هاي نهادي تفكر آينده‌نگرانه) پديده محوري (ايجاد مدرسه ‌آينده)، شرايط زمينه‌ساز (سياست‌هاي يادگيري، سرمايه‌هاي اجتماعي، حساسيت فرهنگي هنري)، شرايط مداخله‌گر (گفتمان نمايشي، تنازع نهادهاي قدرت، مديريت تفاوت‌ها، وابستگي منابع) راهبردها (توسعه گفتمان خلاقيت، احياي رسالت مدرسه‌اي، پذيرش چند فرهنگ گرايي، بازآرايي محيطي، بازانديشي آموزشي) و پيامدها (شفافيت عملكرد، شوق يادگيري، برون‌يابي، توسعه دانايي محوري) قرار گرفت. نتايج اين پژوهش براي بازشناسي ضعف مدارس فعلي و زمينه‌سازي براي مدارس آينده مفيد خواهد بود.