بين‌المللي‌شدن آموزش عالي و آينده‌ ارزيابي علم و فنّاوري در ايران

رقابت‌پذيري در علم، فناوري و نوآوري به اصلي جهان‌شمول تبديل شده است؛ به شكلي كه امروزه اثربخشي محلي مؤسسات آموزش عالي در چگونگي نقش‌آفريني آنها در سپهر جهاني معنا پيدا كرده است. تلاش كشورهاي مختلف براي پشتيباني از حضور دانشگاه‌هايشان در نظام‌هاي رتبه‌بندي بين‌المللي يكي از مصاديق اين مدعي است. مشاركت و تسهيم كشورها در منافع حاصل از انجام برنامه‌هاي آموزشي، پژوهشي، فناورانه و نوآورانه مشترك و چندجانبه در دستيابي به وضعيت‌هاي مطلوب آينده نقش تعيين‌كننده‌اي پيدا كرده است. محدوديت منابع انساني مستعد و باهوش از يك سو و نيز محدود بودن منابع مالي باعث شده كشورهاي مختلف از طريق ايجاد بستر لازم از حيث بين‌فرهنگي و بين‌المللي زمينه‌هاي تعريف و اجراي برنامه‌هاي مشترك در حوزه‌هاي متفاوت علم، فناوري و نوآوري را ايجاد كنند به شكلي كه شبكه‌اي از افراد حقيقي همچون پژوهشگران و دانشگاهيان و نيز افراد حقوقي همچون دانشگاه‌ها و سازمان‌هاي بين‌المللي دولتي و غيردولتي از سراسر جهان ايجاد شود و در اين شبكه با به اشتراك گذاشتن ايده‌ها و سرمايه‌هاي معنوي و نيز مادي بتوانند منافع بلند‌مدت خود را تأمين كنند. هدف اصلي اين مقاله پاسخ به اين پرسش است كه بين‌المللي‌شدن آموزش عالي چگونه مي‌تواند به تحقق آينده مطلوب ارزيابي علم و فناوري در ايران كمك كند؟ روش استفاده شده براي پاسخ به اين پرسش مطالعات اسنادي با رويكرد آينده‌پژوهي بوده است به شكلي كه روندهاي مرتبط با تأثير بين‌المللي‌شدن در شكلي‌دهي به نظام ارزيابي علم و فناوري تحليل شده است. يافته اصلي به دست آمده در اين مقاله آن است كه بين‌المللي‌شدن آموزش عالي يكي از روندهاي اصلي شكل‌دهنده به آينده علم، فناوري، آموزش عالي و دانشگاه است و از اين رو نظام ارزيابي علم و فناوري به طور اجتناب‌ناپذيري ناگزير از لحاظ كردن اين موضوع است در غير اينصورت كيفيت رقابت‌پذيربودن مؤسسات علمي و فناورانه در آينده از ميان خواهد رفت.