ژئوشيمي و اسپكتروسكوپي رامان آگات هاي سه قلعه، شمال‌غرب بيرجند (ايران مركزي)

آگات ‌هاي منطقه سه‌ قلعه در 120 كيلومتري شمال‌غرب بيرجند واقع‌شده است و بخشي از پهنه ساختاري ايران مركزي محسوب مي ‌شوند. اين آگات ‌ها اغلب از نوع ژئود به رنگ ‌هاي سفيد، سبز و زرد (با قطر كمتر از 20 سانتي‌ متر) بوده و در سنگ ‌هاي آتشفشاني از نوع توف، بازالت و آندزيت به سن ائوسن تا اليگوسن مشاهده مي ‌شوند. مشاهدات ميكروسكوپ پلاريزان و اسپكتروسكوپي رامان آشكار‌كرد كه آگات‌ هاي منطقه سه ‌قلعه اساساً از لايه ‌هاي كلسدوني، موگانيت (با پيك cm1 501) و كوارتزين (با پيك cm1 464) تشكيل شده‌ اند. وجود موگانيت و كوارتزين در اين نمونه ‌ها بيانگر تشكيل آگات ‌ها در محيط خشك و غني از مواد قليايي و سولفات است كه اين امر با همراهي كلسيت در آنها تأييد مي ‌شود. نتايج تجزيه ژئوشيميايي اين آگات‌ ها نشان مي ‌دهد كه آنها داراي مقادير SiO2 بين 95.78 تا 98.9 درصد وزني با مقادير جزئي CaO، Fe2O3، Al2O3 وNa2O هستند. در نمودار هاي نرماليزه‌ شده نسبت به كندريت و گوشته اوليه، اين آگات‌ ها شيب منفي ملايمي نشان مي‌ دهند و مقدار عناصر آنها كمتر از سنگ ‌هاي آتشفشاني ميزبان است. فراواني عنصر U در آنها برابر يا حتي در آگات‌ هاي قرمز بيشتر از سنگ‌ هاي ميزبان است. دليل اين امر آزاد‌شدن همگام عناصر Si و U ناشي از دگرساني سنگ‌ هاي ميزبان و به‌دنبال آن تبديل U به يون uranyl و تشكيل پيوند با سطح تترائدرهاي سيليس است. شباهت در طرح‌ هاي عناصر كمياب آگات‌ ها و سنگ‌ هاي آتشفشاني نشان مي ‌دهد كه اين عناصر توسط گردش سيالات در طول دگرساني هم‌زمان و/يا پس از فعاليت آتشفشاني تحرك پيدا كرده‌ اند و سبب تشكيل آگات ‌هاي منطقه سه‌ قلعه شده‌ اند.