ارزيابي تغييرات مكاني و زماني بارش و خشك‌سالي هواشناسي در ايستگاه‌هاي سينوپتيك ايران

تغييرپذيري شديد درون‌سالي و بين‌سالي بارندگي يكي از ويژگي‌هاي آب‌وهوايي ايران است. هدف از اين پژوهش بررسي شاخص تمركز بارندگي، فورنيه اصلاح‌شده و شاخص شناسايي خشك‌سالي، بارش استاندارد شده و تهيه‌ي نقشه‌ي تغييرات مكاني و تحليل روند آن‌ها طي دوره‌ي زماني30 ساله (20181989) در 30 ايستگاه‌ سينوپتيك ايران است. داده‌هاي مربوطه از سازمان هواشناسي كشور تهيه شدند. نتايج نشان دادند شاخص PCI در50 درصد ايستگاه‌ها روند صعودي و در50 درصد مابقي روند نزولي داشته است؛ كم‌ترين مقدار شاخص PCI در مناطق شمالي در سال 1992 در ايستگاه رشت (9/22)، و بيش‌ترين مقدار آن در مناطق جنوب‌شرقي در سال 2008 در ايستگاه بندرعباس (76/36) بود. همچنين، شاخص MFI در 28 ايستگاه روند نزولي داشت، كه كم‌ترين مقدار شاخص MFI در سال 2010 در ايستگاه يزد (4/42)، و بيش‌ترين آن در سال 2001 در ايستگاه ياسوج (451/65) ديده شد. از نظر شاخص تمركز بارندگي، الگوي بارندگي در بيش‌تر ايستگاه‌هاي سينوپتيك ايران فصلي و كاملاً فصلي بوده است. براساس شاخص‌هاي خشك‌سالي، خشك‌سالي در مناطق غربي نسبت به ساير ايستگاه‌ها بيش‌تر بود؛ شديد‌ترين مقدار خشك‌سالي براساس هر دو شاخص به‌ترتيب (3/4) و (3/3) در ايستگاه سينوپتيك بوشهر و در سال 2010 رخ داده، كه شاخص RDI خشك‌سالي را در وضعيت شديد‌تري نشان مي دهد. استفاده از شاخص RDI به جاي شاخص SPI، جهت پايش و مديريت خشك‌سالي توصيه مي‌گردد تا اثر دما به‌عنوان عامل مستقيم و اثرگذار بر خشك‌سالي لحاظ شود. نقشه‌‌ي فرسايندگي بارندگي مبتني بر فورنيه، به‌‌عنوان منبع مهمي از اطلاعات، مي‌تواند كمك شاياني به آبخيزداران و كارشناسان منابع طبيعي در ارائه‌ي طرح‌هاي حفاظت خاك، مهار كردن فرسايش، و مديريت اراضي عرضه نمايد.