تحليل تاب آوري اقتصادي بهره برداران كشاورزي در برابر اثرات خشكسالي (مطالعه موردي: سكونتگاه هاي روستايي شهرستان فسا)

از شروع تمدن انساني، خشكسالي، تأثيراتي شديد و گاهي فاجعه آميز بر فعاليـت هـاي حيـاتي انسـان در سراسر جهان داشته است. خشكسالي به خودي خود يك بلا (فاجعه) محسـوب نمـي شـود؛ بلكـه تـأثير آن بـر مردم و محيط زيست است كه فاجعه آميز بودن يا نبودن آن را مشخص مي كند. خشكسالي يكي از مخاطرات طبيعي است كه پيامدهاي مستقيم و غيرمستقيم بر كره زمين و به ويژه معيشت بهره برداران كشاورزي دارد. در اين راستا تاب آوري اقتصادي روستايي از مفاهيمي است كه در چند دهه اخير مورد توجه سياست گذاران توسعه روستايي قرارگرفته است. هدف اين مقاله، تحليل تاب آوري اقتصادي كشاورزان بهره بردار در برابر اثرات خشكسالي است. با توجه به موضوع مورد مطالعه و هدف تحقيق، فرضيه پژوهش با كاربست ذيل تبيين شده است: بنظر مي رسد بين تاب آوري اقتصادي بهره برداران كشاورزي جوامع روستايي و اثرات خشكسالي ارتباط وجود دارد. روش شناسي پژوهش حاضر توصيفي تحليلي، بر مبناي شيوه پيمايشي است كه در اين مسير از ابزار پرسشنامه و روش نمونه گيري طبقه اي در دسترس استفاده شده است. تكنيك مورد استفاده در اين پژوهش، تحليل عاملي است. سطح تحليل در اين پژوهش 75روستاي منتخب واقع در چهار بخش مركزي؛ ششده و قره بلاغ، شيبكوه و نوبندگان شهرستان فسا مي باشد. در اين تحقيق از18شاخص تاب آوري اقتصادي استفاده شده است. جامعه آماري نواحي روستايي شهرستان فسا 63409نفر كه معادل 18855خانوار روستايي مي باشد. حجم نمونه382خانوار كه از طريق فرمول كوكران برآورد شده است. نتايج كلي تحقيق نشان مي دهد با توجه به شاخص هاي مورد تحليل قرار گرفته، عامل «تنوع مهارت در نيروي كار و اشتغال» با مقدار ويژه3.899، بيشترين تأثير را بين چهار عامل داشته، سپس عامل«عملكرد خرده فروش ها و كارايي زمين و دارايي»، «توسعه سطوح اشتغال» و «انعطاف پذيري و تسهيلات مالي» قرار دارند. با توجه به تحليل بدست آمده و آسيب پذيري كشاورزان در برابر اثرات خشكسالي، بايد نسبت به«متنوع كردن مهارت و اشتغال بهره برداران كشاورزي»، «افزايش كارايي زمين»، «اعطاي وام و تسهيلات مالي» مبادرت كرد. جهت نمايش وضعيت تحليل فضايي سكونتگاه هاي روستايي از نظر شاخص هاي تاب آوري اقتصادي در برابر خشكسالي، از تكنيك تحليل عاملي و رتبه بندي سكونتگاه هاي روستايي شهرستان فسا توسط تكنيك SWARA و ARAS انجام شد. به ترتيب سكونتگاه هاي روستايي بخش هاي نوبندگان، ششده و قره بلاغ، مركزي و شيبكوه از نظر تاب آوري اقتصادي در برابر اثرات خشكسالي رتبه بندي شدند.