تحليل كيفي بناهاي عمومي معماري معاصر ايران در دورۀ پهلوي دوم با رويكردتكتونيك معماري

بيان مسئله: امروزه در رابطۀ ميان ‌ساخت، سازه و معماري، واگرايي به‌وجود آمده و به دليل رشد علوم، فن‌آوري و تخصص‌گرايي، انفكاكي ريشه‌دار بين اين حوزه‌ها حادث شده است. ارتباط بين سازه و معماري با واژه‌اي به نام تكتونيك معنا پيدا مي‌كند. تكتونيك در معماري مفهومي ديرپاست كه از تاريخ باستان تا عصر ديجيتال معناي خود را حفظ كرده است و مي‌تواند چارچوبي منسجم و معنادار براي ارتباط ميان طراحي، سازه، معماري و ساخت ايجاد كند. اين تركيب معنا و ساخت در معماري، همانا عرصۀ حضورِ تكتونيك است.هدف پژوهش: مقالۀ حاضر جهت تبيين معيارها، خوانش و استنباط تكتونيكي بناهاي عمومي معماري معاصر ايران در دورۀ پهلوي دوم انجام شده است. هدف مقاله، ارائۀ تعريف دقيقي از خوانش تكتونيكي معماري، شناخت وحدت يا انفصال سازه، ساخت و معماري، شناخت تحليلي و تعيين عوامل مؤثر بر ايجاد وحدت فضايي و ساخت به‌عنوان يكي از ابعاد روشن‌نشدۀ معماري در ايران و تبيين يك چارچوب نظري متكي بر تكتونيك و معيارهاي تعيين‌گر زيباشناسانۀ معماري و سازه با مطالعۀ بناهاي عمومي معماري معاصر ايران است.روش پژوهش: تحقيق حاضر با روش تركيبي، تفسيريتاريخي و رويكرد غالب كيفي در گردآوري و تحليل اطلاعات انجام‌ شد. براي خوانش تكتونيكي نمونه‌هاي موردي براساس طرحي هدفمند، از روش تحليل اسناد و مشاهدۀ توصيفي مبتني‌بر پديدارشناسي توسط خبرگان و نخبگان معماري استفاده شد. در اين ميان، انتخاب نمونه‌هاي موردي از طريق بررسي نتايج حاصل از توزيع پرسش‌نامه در ميان خبرگان معماري انجام شد و همچنين در روند تحقيق، از نرم‌افزار كيفي مكس كدا (MAXQDA) و نرم‌افزار آماري اس‌پي‌اس‌اس (SPSS) براي ارائۀ خروجي‌هاي مفهومي‌تر نيز استفاده شد. در پايان نيز با استفاده از مثلث سه‌سويه‌سازي (خوانش پديدارشناسي، استنباط‌هاي محقق براساس اسناد و مدارك موجود، ادبيات غني تكتونيك)، استحكام و تأييد پژوهش از جهات مختلف بررسي شد. نتيجه‌گيري: تكتونيك معماري با ابعاد سازه، پوسته‌، مصالح، جزييات و تأسيسات قابل تبيين است. در بعد سازه‌اي با هندسه، مشاركت در سازمان فضايي و القاي بصري پايداري و در جزئيات با پوسته، مصالح و ريزمعيار همبندي مرتبط است. همچنين ابعاد سازه‌اي تكتونيك معماري با مؤلفه‌هاي مختلف خود، به نسبت ساير مؤلفه‌ها در خوانش تكتونيكِ معماري بناهاي عمومي معاصر ايران مربوط به دورۀ پهلوي دوم حضور بيشتري داشته است.