گونه‌شناسي ذهنيت نقش‌آفرينان در تدوين سياست‌هاي نخبه‌گزيني و نخبه‌پروري: پژوهشي مبتني بر روش‌شناسي كيو

با توجه به اهميت جايگاه نخبگان كشور در تحقق اهداف و چشم‌انداز جمهوري اسلامي ايران و به منظور ايجاد محيطي پويا براي فعال‌سازي و اثرگذاري مناسب نخبگان در تحولات كشور، «سند راهبردي كشور در امور نخبگان» تدوين شده است. با اين حال سياست‌گذاري در حوزه نخبگان، عرصه‌اي نوپا در كشور بوده و به منظور موفقيت هر چه بيشتر در اين حوزه، نيازمند انجام ارزيابي‌هاي گوناگون در رابطه با نحوه تدوين اين سياست‌هاست. از سوي ديگر نگاشت ذهنيت افراد درگير در تدوين سند راهبردي كشور در امور نخبگان، مي‌تواند باعث شناخت انواع نگرش‌هاي مسئولين كشور در اين رابطه و نيز مقايسه و ارزيابي هر يك از اين گونه نگرش‌هاي موجود گردد. بدين منظور در اين پروهش به كشف و استخراج ذهنيت‌هاي دست‌اندركاران در فرايند تدوين سند و صاحب‌نظران اين حوزه در دو محور نخبه‌گزيني و نخبه‌پروري و نيز تسهيل اجرايي‌سازي آن، پرداخته شده است. براي انجام اين پژوهش و تحقق اهداف در نظر گرفته‌شده، از روش «كيو» استفاده شده است. مراحل اصلي در اين روش شامل انتخاب موضوع پژوهش و تدوين فضاي گفتمان (مصاحبه‌هاي انجام گرفته قبل از تدوين سند)، ارزيابي و جمع‌بندي محتويات فضاي گفتمان (در دو بخش نخبه‌گزيني و نخبه‌پروري)، انتخاب نمونه‌اي از عبارات –نمونه كيو، انتخاب مشاركت‌كنندگان (افرادي كه قرار است ذهنيت‌هاي آنان شناسايي شود)، مرتب‌سازي و تحليل داده‌هاي گردآوري شده با روش تحليل عاملي و تفسير عامل‌هاي استخراج شده، مي‌باشد. در ادامه در مرحله تحليل عامليِ نتايج مصاحبه‌ها، شش گونه ذهنيتي در رابطه با بخش نخبه‌گزيني با عناوين «آرمان‌گرايان كارآفرين‌محور»، «آرمان‌گرايان منفعل و شعارمحور»، «آرمان‌گرايان منتقد»، «آرمان‌گرايان تحول‌خواه زمينه‌ساز تدريجي»، «واقع‌گرايان تحول‌خواه سيستمي دفعي» و «مجموعه‌گرايان واقع‌بين» و سه گونه ذهنيتي در رابطه با بخش نخبه‌پروري با عناوين «پرورش گلخانه‌اي تخصصي»، «پرورش باغچه‌اي عام» و «پرورش تلفيقي حمايت‌محور» استخراج گرديد. در پايان به كمك ماتريس‌، مقايسه‌اي بين گروه‌هاي شناسايي‌شده صورت پذيرفت. در اين ماتريس‌ها محورهاي تمايز كليدي گونه‌ها مشخص شده و وضعيت هر يك از گونه‌هاي ذهنيتي در رابطه با آن محورها مورد بررسي قرار گرفته است.