كليدواژه :
بهينه سازي , مدل FBWM , تبريز , زمين لغزش , مخاطرات محيطي
چكيده فارسي :
مخاطرات محيطي، كه طيف وسيعي از مخاطرات طبيعي و مخاطرات انساني را شامل ميشوند، از عوامل بازدارنده توسعه در مناطق مختلف اند. زمين لغزش از مخاطراتي است كه عوامل مختلف طبيعي و انساني در وقوع آن تاثيرگذار است و از موانع توسعه اقتصادي اجتماعي و عمراني در هر منطقه محسوب ميشود. بر اين اساس، در اين تحقيق، با در نظر گرفتن معيارهاي مختلف، پتانسيل وقوع زمين لغزش در شهر تبريز با استفاده از مدل FBWM بررسي شد. معيارهاي استفاده شده در اين تحقيق شامل: شيب، خميدگي، ارتفاع، گسل، زمينشناسي، پوشش گياهي، رودخانه و نهر، راهها، جهت شيب، و كاربري اراضي بود. براي وزندهي معيارها از مدل FBWM استفاده شد. اين مدل از مدلهاي نوين تصميمگيري چندمعياره است كه با مقايسه معيارها با يك ديگر و ايجاد يك مسيله بهينهسازي غير خطي به وزندهي معيارها ميپردازد. در نهايت، پس از وزندهي معيارها و ايجاد نقشههاي معيار استانداردشده، نقشههاي استاندارد و وزن معيارها با يك ديگر تلفيق و رويهم گذاري شد تا نقشه نهايي مناطق مستعد زمين لغزش در شهر تبريز به دست آيد. بر اساس نتايج بهدست آمده، مناطق شمالي و شمال شرقي شهر تبريز از پتانسيل بالايي براي وقوع زمينلغزش برخوردارند. اين مناطق منطبق با شهرك وليعصر، باغميشه، كوههاي عينالي، اتوبان پاسداران، و نواحي اطراف آن هستند. از طرف ديگر، مناطق جنوبي شهر تبريز پتانسيل پاييني براي وقوع زمينلغزش دارند. بر اين اساس، از لحاظ وقوع زمينلغزش در شهر تبريز، 5/2 درصد از شهر در مناطقي با پتانسيل بسيار كم، 16/15 درصد از شهر در مناطقي با پتانسيل كم، 04/36 درصد از شهر در مناطقي با پتانسيل متوسط، 97/40 درصد از شهر در مناطقي با پتانسيل زياد، و 33/5 درصد از شهر در مناطقي با پتانسيل بسيار زياد قرار دارند. نتايج اين تحقيق داراي جنبههاي كاربردي براي سازمانها و ارگانهايي همچون شهرداري، مسكن و شهرسازي، زمينشناسي، و ساير ارگانهاي مربوط با مخاطرات محيطي است.
چكيده لاتين :
Environmental hazards, which encompass a wide range of natural hazards and human hazards, are among the barriers to development in different areas. Landslide is one of the hazards affecting different natural and anthropogenic factors and is one of the barriers to socio-economic and constructive development in each region. In this study, considering the different criteria, the potential of landslide occurrence in Tabriz city has been evaluated using FBWM model. The criteria used in this study are slope, curvature, elevation, fault, geology, vegetation, river and creek, roads, aspect, and land use. FBWM model is used to weight the criteria. This model is one of the newest multi-criteria decision-making models that weigh the criteria by comparing the criteria with each other and generating a nonlinear optimization problem. Finally, after weighting the criteria and creating standard maps, the standard maps and weightings were merged together and overlaid to produce the final map of landslide susceptible areas in Tabriz City. Based on the results, the north and northeast areas of Tabriz have high potential for landslides; these areas correspond to Valiasr town, Baghmishah, Einali Mountains, Pasdaran highway and the surrounding areas. On the other hand, the southern regions of Tabriz have a low potential for landslides. According to the results, 2.5% of Tabriz territory is located in very low potential areas for landslide occurrence, 15.16% is located in low potential areas, 36.04% is located in moderate potential areas, 40.97% is located in high potential areas, and 5.33% is located in very high potential areas for landslide occurrence. The results of this study have implications for organizations and organs such as Tabriz Municipality, Ministry of Roads and Urban Development, the Geological Survey and Mineral Explorations of Iran (GSI), and other organizations related to environmental risks.
