تأثير غلظت‌هاي مختلف كيتوزان بر جوانه‌زني بذر و برخي شاخص‌هاي بيوشيميايي ذرت شيرين (Zea mays var. saccharata) در شرايط تنش اسمزي

مقدمه: ذرت شيرين (Zea mays var. saccharata) يكي از واريته‌هاي ذرت معمولي است كه با حضور ژن و يا ژن‌هايي كه بر ساخت نشاسته در آندوسپرم تأثير مي‌گذارند، از ميان انواع ذرت متمايز شده است. با توجه به اين‌كه بيشتر گياهان از جمله ذرت شيرين در مراحل اوليه جوانه‌زني با مشكلاتي چون جوانه‌زني غير يكنواخت، سبز شدن ضعيف بذر روبرو هستند، به همين دليل استفاده از محرك‌هاي آلي يكي از روش‌هاي كاهش اثرات مضر تنش‌هاي غير زيستي، افزايش جوانه‌زني، ظهور يكنواخت، افزايش عملكرد و كيفيت آن‌ها مي‌باشد. تحقيق حاضر به منظور بررسي تأثير غلظت‌هاي مختلف كيتوزان بر جوانه‌زني بذر و برخي شاخص‌هاي بيوشيميايي ذرت شيرين در شرايط پتانسيل اسمزي انجام گرديده است. مواد و روش‌ها: به منظور بررسي تأثير كيتوزان و تنش اسمزي بر شاخص‌هاي جوانه‌زني و بيوشيميايي ذرت شيرين، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي، با چهار تكرار در آزمايشگاه فناوري بذر دانشكده كشاورزي دانشگاه ياسوج در سال 1397 اجرا شد. فاكتور اول تنش اسمزي در پتانسيل‌هاي صفر، 3، 6 و 9 بار و فاكتور دوم پيش‌تيمار در پنج سطح كيتوزان صفر، 0.25، 0.5، 0.75 و 1 درصد و يك سطح آب مقطر بود. ابتدا بذرها به مدت 3 ساعت در دماي 25 درجه سلسيوس و تحت شرايط تاريكي درون محلول‌هاي موردنظر كيتوزان غوطه‌ور شدند، سپس بذرهاي پيش‌تيمار شده تحت آزمون جوانه‌زني استاندارد قرار گرفتند و پتانسيل اسمزي با استفاده از پلي‌اتيلن‌گلايكول 6000 اعمال گرديد. جوانه‌زني بذرها در داخل ژرميناتور با دماي 1 ±25 درجه سلسيوس به مدت 7 روز تحت شرايط تاريكي انجام شد. صفات جوانه‌زني و شاخص‌هاي بيوشيميايي طبق روش‌هاي استاندارد اندازه‌گيري شدند. يافته‌ها: تنش اسمزي موجب كاهش درصد و سرعت جوانه‌زني، شاخص طولي بنيه گياهچه، ضريب يكنواختي جوانه‌زني، ضريب آلومتريك و محتواي پروتئين محلول و همچنين باعث افزايش ميانگين مدت زمان جوانه‌زني، ميزان پرولين، محتواي قندهاي محلول و پراكسيد هيدروژن گرديد. پيش تيمار بذر با غلظت 0.5 درصد كيتوزان سبب افزايش ميزان پروتئين محلول، پرولين و محتواي قندهاي محلول در تمامي پتانسيل‌هاي اسمزي گرديد. در سطوح تنش اسمزي، بيشترين و كمترين ميزان پراكسيد هيدروژن به ترتيب در تيمار 0.5 درصد كيتوزان و تيمار آب مقطر مشاهده گرديد. نتايج بدست آمده نشان داد كه پيش تيمار با كيتوزان 0.5 درصد باعث افزايش درصد و سرعت جوانه‌زني و شاخص طولي بنيه گياهچه گرديد؛ همچنين باعث كاهش ميانگين مدت زمان جوانه‌زني و مالون‌دي‌آلدئيد گرديد. پيش تيمار بذر با كيتوزان صفر و 1 درصد در مقايسه با غلظت‌هاي 0.25، 0.5 و 0.75 درصد كيتوزان باعث كاهش برخي از صفات جوانه‌زني و بيوشيميايي گرديد. نتيجه‌گيري: نتايج كلي آزمايش نشان داد كه تيمار بذر با كيتوزان 0.5 درصد مي‌تواند به ميزان زيادي اثرات مضر ناشي از تنش اسمزي بر صفات جوانه‌زني و بيوشيميايي را در گياهچه ذرت شيرين كاهش داده و رشد گياهچه را بهبود بخشد.