بررسي تغييرات جريان سطحي و زيرزميني در حوضه آبريز سمنان با استفاده از مدل SWAT

يكي از مهم‌ترين و پيچيده‌ترين فرايندها در حوضه‌هاي آبريز شناخت و پيش بيني تغييرات آب سطحي است. اصلي‌ترين فرايندهاي مرتبط با آب سطحي شامل بارندگي، نفوذ، تبخير تعرق و رواناب هستند. در اين پژوهش، از مدل نيمه‌توزيعي SWAT براي شبيه‌سازي تغييرات جريان سطحي و زيرزميني براي حوضه آبريز سمنان در مقياس ماهانه استفاده شد. به‌منظور مشخص كردن پارامترهاي حساس مدل، آناليز حساسيت انجام شد و ميزان حساسيت پارامترهاي مختلف بر چهار جزء مهم بيلان آب شامل رواناب سطحي، جريان جانبي، آب زيرزميني و تبخير تعرق مورد بررسي قرار گرفت. واسنجي مدل بر اساس داده‌هاي جريان رودخانه براي سال‌هاي 20142004 و صحت‌سنجي نيز بر اساس آمار سال‌هاي 20162014 صورت گرفت. نتايج آناليز حساسيت نشان داد كه پارامترهاي SoL_K (ضريب هدايت هيدروليكي خاك)، CH_K2 (ضريب نفوذ از بستر رودخانه)،RCHRG_DP (مقدار نفوذ به آبخوان عميق) وCN2 (شماره منحني SCS) حساس‌ترين پارامترها هستند. دقت شبيه‌سازي با استفاده از شاخص‌هاي ارزيابي نش ساتكليف (Ns) و ضريب همبستگي (R2) براي سه ايستگاه‌ هيدرومتري شهميرزاد، درجزين و حاجي‌آباد در دوره واسنجي و اعتبارسنجي، به‌ترتيب در بازه 6.0 تا 8.0 و 80.0 تا 90.0 برآورد شد كه حاكي از كارايي قابل قبول مدل در شبيه‌سازي جريان است. بر اساس نتايج بيلان آب، از مجموع آب ورودي به حوضه حدود 87.6 درصد صرف تبخير ـ تعرق، 3 درصد رواناب سطحي، 3 درصد نفوذ و مابقي مرتبط با تغييرات و ذخيره رطوبت در خاك است.