ميكرومورفولوژي محوطه نوسنگي مهتاج، دشت بهبهان

يكي از پرسش هاي اساسي در مورد محوطه هاي دوره نوسنگي فلات ايران، كاربري آن ها از نظر ميزان يكجانشيني و يا كوچ روي است كه تشخيص آن، مي تواند ميزان تحرك انسان را در چشم انداز طبيعي در آن دوره مشخص كند. در همين راستا و نيز باهدف بررسي نقش عوامل انساني و طبيعي در شكل گيري نهشته هاي به جاي مانده در تپه مهتاج (اواخر هزاره هشتم تا اوايل هزاره هفتم قبل از ميلاد)، مطالعه ميكرو مورفولوژي انجام شده است. بر اين اساس، مراحل مختلف رسوب گذاري مرتبط با فازهاي استقراري شناسايي شده اند كه با كف سازي، اندود گل اخرا، تعدد پرشدگيها، ذرات فراوان زغال و استخوان، مواد دفعي و مواد آلي و كاني نظير فسفات همراه بوده است. در اين تحقيق، علاوه بر كف هاي استقراري مربوط به فازهاي اصلي استقراري، آثار دو كف زيستي ديگر كه حاكي از استقرار موقت بوده، ديده شده است. از جمله يافته هاي مهم ديگر در مقاطع، وجود عارضه دفعي مربوط به نشخوار كنندگان متوسط الجثه در تحتاني ترين مرحله استقراري است؛ كه مي تواند نشان دهنده استفاده از محوطه در نيمه دوم هزاره هشتم ق.م، توسط كوچ نشينان و دامپروران اوليه باشد. مطالعه ژئوشيميايي نيز نشان ميدهد كه شرايط قليايي رسوبات محوطه، در ماندگاري عارضه دفعي مذكور، نقش مهمي داشته اند. از ديگر نتايج به دست آمده در اين مطالعه، شواهد وجود آشفتگي زيستي ناشي از فعاليت جانداران خاكزي در بين لايه ها و نيز بروز برخي پديده هاي فيزيكي ناشي از تغييرات دما، مانند تركهاي گلي ايجادشده در اثر گرما و پيچ و تاب خوردگيهاي جرياني و وجود گرهكهاي اكسيد آهن به صورت پراكنده است كه همگي نشان دهنده استفاده كوتاه مدت و فصلي از محوطه در طي فصول خنك و مرطوب تر سال است. اين نتيجه با شرايط جغرافيايي و اقليمي امروزي دشت بهبهان و نيز ديگر شواهد باستان شناسي محوطه از قبيل حجم كم نهشته ها و تراكم پايين يافته هاي آن مطابقت دارد.