كليدواژه :
كمان و ادوات , كماندان , تركش دان , دورۀ صفوي , نگاره هاي صفوي
چكيده فارسي :
«تير و كمان» ازجمله سلاح‌هاي دورۀ صفوي است كه علاوه بر ميادين نبرد، در مراسم درباري و شكار جايگاه ويژه‌اي داشته است. از اين‌رو، شناسايي كمانهاي اين دوره اهميت غيرقابل انكاري دارد. تعداد اندك كمانهاي باقي‌مانده و اندك بودن منابع مرتبط، مطالعۀ آن‌ها را دشوار كرده است، اما مي‌توان براي مطالعۀ كمانهاي صفوي از يكي از مهم‌ترين اسناد اين دوره، يعني نگاره‌ها كمك جست؛ چراكه نگاره‌هاي دورۀ صفوي علاوه‌بر ارزش‌هاي زيبايي‌شناسانه بسيار واقع‌گرايانه ترسيم مي‌شدند. از اين‌رو، نمود جنگ‌افزارهاي گوناگون ازجمله «كمان» را در آن‌ها به‌خوبي مي‌توان پيگيري كرد. علاوه بر معرفي، طبقه‌بندي انواع كمان و ادوات وابسته بدان، همچون كماندان و تيردان به‌عنوان يكي از كهن‌ترين و مهم‌ترين رزم‌ابزارها در دورۀ صفوي از عمده اهداف پژوهش حاضر است. در اين‌راستا پاسخ‌گويي به پرسش‌هايي همچون: كمان و ادوات وابسته به آن در اين دوره، چه انواعي داشته، چه ارتباطي ميان شكل ظاهري و كاركرد آن‌ها وجود داشته است؟ و چه نقوش تزئيني بر كمانهاي اين دوره بهكار رفته است؟ در پژوهش حاضر مدنظر قرار گرفت. در اين پژوهش كه به‌روش توصيفي-تحليلي و با گردآوري اطلاعات به‌صورت كتابخانه‌اي صورت گرفته است، به مقايسه، تحليل و طبقه‌بندي كمان‌ها از خلال 70 نگاره و اثر ترسيم‌شده از آغاز تا پايان دورۀ صفوي، پرداخته شده است. نتايج پژوهش حاكي از آن بود كه حداقل چهار نوع كمان و شش نوع مختلف تيردان در مراسم مختلف دورۀ صفوي استفاده مي‌شده است. از اين ميان كمان‌هايي كه در مركز فرورفته و گوشه‌هايي به‌سمت خارج داشتند، پركاربردتر و كمانهاي ساده، كم كاربردتر بوده‌اند. در ميان انواع نقوش حك‌شده بر كمان‌ها، كتيبه‌هاي نوشتاري رايج‌ترين نقش بر سطح كمان‌ها بوده‌اند كه بيشتر در راستاي تهييج روحيه و استعانت از نيروهاي الهي به‌منظور غلبه بر دشمن بهكار گرفته شده است. هم‌چنين نقش كمان يا ادوات وابسته بدان همچون زهگير، نشان دهندۀ اهميت اين اشياء در نشان دادن اقتدار دربار ايران در روابط خارجي و جايگاه آن به عنوان آرايه رسمي مردان درباري اين دوره است.
چكيده لاتين :
Arrows and arches are among the weapons of the Safavid period that, in addition to battlefields, have a special place in courtier and hunting ceremonies .Therefore, it is undeniably important to identify the arches of this period. A small number of remained arches and the scarcity of relevant resources have made them difficult to study, but to study Safavid arches, one of the most important documents of this period namely Miniatures ,can be used; Because Safavid period Miniatures were portrayed in a very realistic way in addition to aesthetic values. As a result of the war, various sites, including the arch, can be followed well. In addition to the introduction; classifying all kinds of bows and related tools, such as bow case and quiver, as one of the oldest and most important tools in the Safavid period is one of the main goals of this study. What are the types of answers to questions such as the arch and related tools in this course? What is the connection between their appearance and their function? and what decorative designs have been applied to the bows of this period? In this research, which has been done by the descriptive-analytical method and by collecting data as a library, comparison, analysis, and classification of arches are performed through 70 figures and the effect was drawn from the beginning to the end of the Safavid period. The results showed that at least four types of arches and six different types of quivers were used in different Safavid periods. Among them are the arches that were sunk in the center and had corners to the outside; more widely used and simple arches have been less useful. Among the types of motifs engraved on arches, commonly written inscriptions have played the most important role on the surface of arches, mostly in order to stimulate morale and the use of divine forces to defeat the enemy. Also, the role of bow or instrument related to it, such as archery ring, shows the importance of these objects in showing the authority of the Iranian court in foreign relations and its position as the official array of court men of this period.
