جايگاه و عملكرد كلوني‌ها و پوليس‌ها در نظام اقتصادي سلوكي

The Position and Function of Colonies and Poleis in the Seleucid Economic System

گستردگي قلمرو سلوكيان در شرق و نياز آن به تسلط بر اتباع ايراني، منجر ‌به ايجاد پايگاه‌هاي حامي خود با مجبور ساختن اتباع يوناني-مقدوني به مهاجرت در درون سرزمين‌هاي شرقي شد. ساخت زنجيرگونۀ كلوني‌ها درطول مسير‌هاي تجاري شرق و عملكرد سياسي-اقتصادي آن‌ها سبب استحكام حكومت سلوكي و دوام بيشتر آن نسبت به حكومت اسكندر مقدوني شد. وجود كلوني‌هاي هلنيستي در آسياي‌مركزي سبب شد تا جمعيت انبوهي از مهاجران يوناني-مقدوني به‌سوي اين منطقه گسيل شوند كه خود پنجرۀ جديدي به‌روي تجارت شرق به غرب باز كرد. مقالۀ حاضر، بر آن است تا با تكيه بر داده‌هاي باستان‌شناختي و متون تاريخي و به‌روش توصيفي-تحليلي، نخست به روشن ساختن ماهيت شهرسازي سلوكيان و تفاوت كلوني‌ها و پوليس‌ها بپردازد؛ سپس علل ساخت و كاربرد كلوني‌ها در آسياي‌مركزي و فلات ايران را شرح دهد. از آنجا كه تمركز پژوهش‌هاي گذشته بيشتر به نحوۀ ساخت و تجديدبناي شهرهاي سلوكي در سوريه و آسياي‌صغير بوده است. پژوهش حاضر، سعي دارد تا بر اين پرسش اصلي تمركز كند كه، هدف سلوكيان در ساخت كلوني‌ها و شهرهاي مختلف چه بوده است؟ فرضيۀ تحقيق آن است كه سلوكيان علاوه‌بر استفادۀ نظامي از اين شهرها، به استفادۀ اقتصادي از آن‌ها نيز مي‌انديشيدند؛ چراكه جايگاه اين كلوني‌ها كه بعد‌ها به شهرهاي بزرگ تبديل شدند، درطول جاده‌هاي تجاري شرق بوده است كه خود بر نقش اقتصادي آن‌ها افزوده است.

The expansion of the Seleucid realm in the east and its need to dominate the Iranian people led to the creation of pro-Greek bases by forcing its Greek-Macedonian subjects to emigrate into the eastern lands. The construction of new colonies along the eastern trade routes and their politico-economic performance strengthened the Seleucid rule and made it more enduring than the Macedonian empire of Alexander the Macedonian. The existence of Hellenistic colonies in Central Asia led to the sending of large numbers of Greek-Macedonian immigrants to the region, which themselves opened a new window on Eastern-Western trade. Based on the archeological data and historical texts and using the descriptive-analytical method, the present article intends to clarify the nature of Seleucid urban planning and the difference between colonies and poleis. Then it will explain the reasons for the creation and function of colonies in Central Asia and the Iranian plateau. Since the focus of previous research has been more on how to build and rebuild Seleucid cities in Syria and Asia Minor, the present study seeks to focus on the question of why the Seleucids intended to build different colonies and cities. The research hypothesis is that the Seleucids, in addition to their military use of these cities, also considered their economic use, especially when one can see that these colonies, which later became large cities, were located along the eastern trade routes, which played an economic role.