ارزشيابي اثربخشي طرح سامان‌دهي كودكان خياباني ايران

پديده كودكان خياباني يكي از آسيب‌هاي اجتماعي جوامع مدرن و صنعتي است. در ايران، سازمان بهزيستي از سال 1384، متولي طرح سامان‌دهي كودكان خياباني شده است. اين مطالعه، ميزان اثربخشي اين طرح در نيل به اهدافش را بررسي كرده است. روش پژوهش حاضر پيمايشي از نوع توصيفي-تحليلي است. جامعه آماري پژوهش نيز شامل كودكان خياباني مراكز سامان‌دهي كودكان كار خياباني بهزيستي استان‌هاي منتخب (سراسر كشور) و والدين يا سرپرستان اين كودكان است. ابزار پژوهش مصاحبه و پرسشنامه محقق‌ساخته براساس اهداف طرح بوده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد تغيير معنادار و مؤثري در وضعيت اشتغال به تحصيل كودكان ايجاد نشده است. بعد از مداخله در طرح، وضعيت كار كودك به‌صورت معناداري كاهش ‌يافته است؛ به‌طوري‌كه حدود 23 درصد كودكان بعد از مداخله كار نمي‌كنند. با توجه به هدف بهبود سامان‌يابي كودكان خياباني، حدود 15 درصد كودكان از سرپرستي والدين بي‌كفايت خود خارج‌ شده‌اند. درباره وضعيت طرح در دستيابي به هدف بهبود ظرفيت‌هاي خانواده، درمجموع تنها 20 درصد از خانواده‌هاي اين كودكان با توجه به معيارها توانمند شدند. با توجه به يافته‌هاي اين پژوهش مي‌توان عنوان كرد كه طرح سامان‌دهي كودكان خياباني با وجود اينكه در نيل به برخي اهداف موفق بوده است، توانمندسازي كودكان و خانواده‌ها در سطح قابل‌قبولي صورت نگرفته است و در دستيابي به مجموع اهداف خود نياز به برنامه‌ريزي تخصصي‌تر وجود دارد؛ بنابراين نياز است با توجه به ارزشيابي طرح، تغييراتي در اهداف، تعاريف، نحوه عملكرد و خدمات تخصصي ايجاد شود. پيشنهاد مي‌شود شاخص‌هاي كمي و كيفي قابل‌سنجش براي اهداف طرح سامان‌دهي كودكان خياباني تعريف و رويكردهاي مداخله مددكاري اجتماعي براساس ديدگاه‌هاي جديد تنظيم شود.