تبيين سياست ‏هاي مستقيم دولت در زمين شهري بر الگوهاي رشد پيراشهري كلان‏ شهر (مطالعه موردي: شهرهاي شرق تهران)

الگوي رشد شهر، ازآنجاكه با يكي از محدودترين منابع در دسترس انسان يعني زمين سروكار دارد، از موضوعات مهم در برنامه‏ريزي شهري است. بررسي مراحل رشد و توسعه كالبدي كلان‏شهرهاي جهان از گذشته تا به امروز نشان مي‏دهد كه سياست‏هاي مستقيم وغيرمستقيم دولت درتغييرات الگوهاي رشد،به‏ويژه در مناطق كلان‏شهري،بسيار مهم بوده واين سياست‏ها در ساير تغييرات از جمله تغييرات تكنولوژيك مؤثر باعث رشد فيزيكي سريع شهرها و تبديل شهرهاي فشرده به شهرهاي گسترده شده است. مطالعه الگوهاي رشد كلان‏شهري ناشي از سياست‏هاي دولتي در بسياري از كشورهاي درحال‏توسعه و توسعه‏يافته با توجه به شرايط خاص اقتصادي اجتماعي كشورها نشان مي‏دهد كه مديريت و برنامه‏ريزي علمي بايد براساس درك مناسبي از فرايندهاي فضايي زماني رشد شهري باشد. كلان‏شهر تهران،به‏عنوان مهم‏ترين شهر كشور،از شروع تحولات اقتصادي–اجتماعي سده حاضر سكونتگاه‏هاي پيرامون خود را تحت تأثير قرار داد و اين سكونتگاه‏ها به صور مختلف از تغييرات فيزيكي اقتصادي و اجتماعي موجود در تهران تأثير پذيرفتند؛ اين امر سبب شد الگوهاي رشد متفاوت متأثر از سياست‏هاي زمين شهري در پيرامون كلان‏شهر تهران شكل يابد. اين مقاله با هدف تبيين الگوهاي رشد شهرهاي پيرامون كلان‏شهر تهران با تأكيد بر سياست‏هاي مستقيم دولت بر زمين شهري تدوين شده است. تحقيق حاضر از نوع توصيفي تحليلي استو شيوه جمع‏آوري اطلاعات مطالعات كتابخانه‏اي است. در اين مقاله به بررسي سياست‏هاي مستقيم دولت در دو شهرشرقي كلان‏شهر يعني رودهن و پرديس پرداخته‏ شده و سپس با استفاده از مدل سلول‏هاي خودكار نوع تغييرات در هر شهر ناشي از سياست‏ها ترسيم شده و همچنين رشد آتي اين شهرها الگوسازي شده است. نتايج حاصل نشان داد فرايندها و الگوهاي فضايي زماني رشد شهري در مناطق كلان‏شهري شرق تهران بازنمايي فضايي ساختارها و سازوكارهاي اجتماعي اقتصادي و سياسي حاكم بر جامعه بوده واين سياست‏ها در شكل‏دهي الگوهاي متفاوت رشد در شهرهاي پيرامون نقش اساسي داشته است.