تحليل فضايي پايداري سكونتگاه هاي روستايي (مطالعه موردي: استان قم)

ساده‏ترين شكل مطالعه در عرصه توسعه پايدار روستايي، از ديدگاه جغرافيايي، مطالعه نحوه توزيع فضايي آن‏هاست. بر اين اساس، هدف از پژوهش حاضر، سنجش سطوح فضايي پايداري سكونتگاه‏هاي روستايي واقع در استان قم است. پژوهش حاضر براساس هدف كاربردي و روش پژوهش توصيفي‏– تحليلي است. داده‏هاي مورد نياز به روش اسنادي به‏دست آمده است. محدوده مورد مطالعه استان قم و جامعه آماري پژوهش روستاهاي داراي سكنه استان قم هستند. وزن‏دهي به شاخص‏هاي پژوهش با استفاده از مدل F’ANP و تحليل داده‏ها با استفاده از روش تصميم‏گيري چندمعياره VIKOR انجام شد. براي طبقه‏بندي روستاهاي مورد مطالعه از جنبه سطوح پايداري از روش تحليل خوشه‏اي و نرم‏افزار GIS و براي تحليل عوامل مؤثر بر پايداري از رگرسيون خطي استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان داد از 180 روستاي مورد مطالعه ده روستا در طبقه پايدار، 18 روستا در طبقه نسبتاً پايدار، 108 روستا در طبقه پايداري پايين، و 46 روستا در طبقه ناپايدار قرار دارند. روستاهاي ناپايدار در مناطق مركزي استان استقرار يافته‏اند. همچنين، نتايج تحقيق حكايت از آن دارد كه روستاهاي استان در مقايسه با يكديگر از سطح پايداري پاييني برخوردارند؛ به‏طوري‏كه الگوي فضايي آن نامتعادل است و اين پايداري به‏طور يكسان در همه شاخص‏هاي پايداري روستاها اتفاق نيفتاده است. اين وضعيت بيانگر پويش ناقص نظام سكونتگاهي استان است. از نظر كاربرد مدل‏ها و تكنيك‏هاي كمّي، در اين پژوهش براي اولين بار از پژوهش F’ANP در تعيين سطوح پايداري روستايي استفاده شده و نتايج تحقيق كارايي اين مدل را در مطالعات جغرافيايي اثبات كرده است.