دلالت‌سنجي روايت «انّما يحلّل الكلام و يحرّم الكلام» نسبت به اعتبار لفظ در لزوم معامله

در بحث لزوم يا عدم لزوم معاطات، ديدگاه‌هاي گوناگوني وجود دارد. يكي از ادله‌اي كه معتقدان به عدم لزوم معاطات به آن استدلال كرده‌اند، روايت معروف «إِنَّمَا يُحَلِّلُ الْكَلَامُ وَ يُحَرِّمُ الْكَلَامُ؛ تنها سخن گفتن حلال و سخن گفتن حرام مي‌كند» است. فقها در اين موضوع اختلاف دارند كه آيا واژۀ «كلام» به همان معناي ظاهريش به‌كار رفته است، يا معنايي كنايي دارد. در اين زمينه احتمال‌هاي مختلفي، مستند به دلايل خاصي وجود دارد كه با نقد و بررسي آنها، اين نتيجه حاصل شد كه هيچ‌كدام از آنها پذيرفتني نيست؛ بلكه احتمالاً مقصود از «كلام»، همان معناي مطابقي آن؛ يعني گفت‌وگوي انجام‌گرفته ميان دلال و مشتري است كه قابليت دو حكم حليت و حرمت را دارد و مبتلابه هيچ‌كدام از اشكال‌هاي وارد‌شده بر ساير احتمالات نيست و با صحت معاملۀ معاطاتي نيز منافاتي نخواهد داشت.