اعتبارسنجي تقنين با رويكرد تخصصي و اختصاصي به نقش‌آفريني عقل (مطالعۀ موردي: تنافي در كتاب حدود قانون مجازات اسلامي مصوب 1392)

تقنين فرايند پيچيده‌اي است كه با روش اجتهاد به‌مثابۀ مدلي از انديشه‌ورزي و عقلانيت سامان مي‌يابد و«رويكرد تخصصي و اختصاصي به نقش‌آفريني عقل» از مقومات آن است. روش‌شناسي اجتهاد اقتضا دارد كه فرايندهاي سه‌گانۀ جامعه‌پذيري عاملان تقنين، شكل‌گيري ساختارهاي فيزيكي تقنين و عملياتي شدن تقنين، در ذيل حقيقت اجتهاد و مقومات آن شكل گيرد و متناسب با زمان، مكان و واقعيت‌هاي اجتماعي بازتوليد شود، وگرنه خروجي آن، قانون منسجم و كارآمدي نخواهد بود. موردپژوهي تنافي در قانون مجازات اسلامي1392 با روش توصيفي تحليلي پاسخگوي اين پرسش است كه آيا نقش‌آفريني عقل در تقنين، با رويكرد تخصصي و اختصاصي، به تمايز بنياديني در اعتبارسنجي مواد قانوني و كارآمدسازي تقنين مي‌انجامد؟ اين پرسش در وضعيت موجود تقنين ريشه دارد كه همزمان با تحولات گسترده، مبتلابه توليد و بازتوليد تنافي‌هاي متعدد و مكرر بوده كه به تنزل كارآمدي عقل و اعتبار اجتهاد در مديريت واقعيت‌هاي اجتماعي انجاميده است. اگر اعتبارسنجي با رويكرد تخصصي و اختصاصي بر اساس بايستۀ عدم تنافي انجام گيرد؛ تنافي‌هاي آشكار و تكراري، توليد و بازتوليد نمي‌شود و اعتبار نقش‌آفريني عقل و كارآمدي اجتهاد در تقنين احيا و ارتقا مي‌يابد.