ماهيت ولايت پدر بر فرزند شرعي و فرزند طبيعي از منظر حق يا حكم در فقه اماميه و قانون مدني

يكي از نهادها و تأسيساتي كه با آنكه كاربرد فراوان در فقه و حقوق دارد، به‌نحو تحليلي كمتر به ابعاد اين نهاد پرداخته شده، مسئلۀ ولايت پدر بر فرزند است. در اين نوشتار تلاش مي‌شود ماهيت ولايت پدر نسبت به فرزند طبيعي و شرعي، از لحاظ حق يا حكم بودن در فقه اماميه و حقوق مدني بررسي شود. بررسي منابع فقهي نشان مي‌دهد تعبير ائمۀ معصومين(ع) در روايات و عبارات فقها از ولايت به‌عنوان حق ولايت، ناظر به معناي عام حق است كه شامل حكم مي‌شود. همچنين با توجه به قابليت اسقاط كه فقها آن را اصلي‌ترين ويژگي حق به معناي خاص مي‌دانند، عدم اسقاط‌پذيري در ولايت، از حكم بودن اين نهاد چه در مورد فرزند شرعي و فرزند طبيعي نشان دارد و قانون مدني نيز اگرچه تصريح به اين امر ندارد، با توجه به تبعيت آن از نظر مشهور با اين نظر موافق است. شايان ذكر خواهد بود كه در مورد فرزند طبيعي نيز با توجه به نظر فقهاي معاصر، همۀ آثار به‌جز ارث مترتب مي‌شود.