ابعاد شناختي «قلب» در منظومۀ معرفتي قرآن كريم

مفهوم قلب در منظومۀ معرفت ديني، از منزلتي والا برخوردار بوده است. نصوص اسلامي، علاوه بر به‌كارگيري معاني و مصاديق قلب، در دو ساحت جسماني و روحاني، از نقش آفريني آن، در جهت اعتلاي ابعادِ انساني، سخن گفته‌اند. به‌رغم آنكه بازتاب نور در ساير ابعاد وجودي انسان از جايگاهي ويژه مي‌نمايد، اين مطلب در مورد ساحت شناختيِ«قلب» نيز، مغفول مانده است. با اين‌ همه، اين پژوهش با اتخاذ رويكرد پسيني، از رهگذر استنطاق در كاربست‌هاي قرآنيِ قلب، ابعادِ شناختي آن را به دو ساحت «منبع شناختي» و «ابزار شناختي»، قابل ارجاع مي‌داند. از جانبي ديگر، كاركرد و بازتابِ بارقۀ رباني بر ساحت قلبِ انساني را مي‌توان در مؤلفه‌هايي چون «گشودگي سينه و آرزوي تجافي از دار دنيا»، «نيل به مقام يقين و شهود عالم فراماده»، «بينش جامع گزيني و وارستگي از تنعمات دنيوي»، قلمداد نمود.