پديد آورندگان :
مختاري، ندا دانشگاه سيستان و بلوچستان، زاهدان - دانشكده علوم - گروه زمين شناسي , احمدي، علي دانشگاه سيستان و بلوچستان، زاهدان - دانشكده علوم - گروه زمين شناسي , ميرنژاد، حسن دانشگاه تهران - دانشگاه ميامي اوهايو، آمريكا - دانشكده علوم زمين - پرديس علوم - گروه زمين شناسي و علوم زيست محيطي
كليدواژه :
اليوين بازالت , ماگماتيسم آلكالن , ماگماتيسم تحولي , گوشتة غني شده , نهبندان , ايران
چكيده فارسي :
اليوين‌بازالت‌هاي خاور نهبندان و چاه چوچو به دو سري ماگمايي آلكالن سديك و تحولي تعلق دارند. اليوين‌بازالت‌هاي تحولي در مقايسه با اليوين‌بازالت‌هاي آلكالن از MgO، SiO2، Ni، Cr، Ba، Th، Pb و U غني‌تر و از TiO2، FeOt، REE و HFSE تهي‌تر هستند. مقدار بالاي MgO، Mg#، Ni و Cr در بازالت‌هاي تحولي (به‌ترتيب 8/13 درصدوزني، 77، 531 و 860 ppm) نشان‌دهندة نزديكي تركيب شيميايي آنها به ماگماي اوليه است كه با پريدوتيت گوشته‌اي در تعادل بوده است؛ اما در بازالت‌هاي آلكالن، اين مقدارها (به‌ترتيب 3/8 درصدوزني، 59، 155 و 176 ppm) از تركيب يك ماگماي اوليه كمي فاصله دارند. برپاية ويژگي‌هاي سنگ‌نگاشتي و زمين‌شيميايي، بازالت‌هاي تحولي شايد دچار فرايندهاي جدايش بلورين و آلايش پوسته‌اي شده‌اند؛ اما بازالت‌هاي آلكالن شايد تنها دچار فرايند جدايش بلورين شده باشند. غني‌شدگي سنگ‌ها از LREE نسبت به HREE و نيز LILE نسبت به HFSE و شباهت الگوهاي REE و عنكبوتي آنها به OIB نشان‌دهندة جدايش آنها از گوشته‌اي سست‌كره‌اي- سنگ‌كره‌اي و غني‌شده هستند. برپاية الگوسازي انجام‌شده، پيدايش ماگماي سازندة بازالت‌هاي آلكالن پيامد نزديك به 7 درصد ذوب‌بخشيِ گوشته‌اي سست‌كره‌اي با تركيب لرزوليت گارنت‌دار بوده است. پيدايش ماگماي سازندة بازالت‌هاي تحولي نيز پيامد 7 تا 15 درصد ذوب‌بخشيِ گوشتة سنگ‌كره‌اي دگرنهاد و در مرز سست‌كره و سنگ‌كره، با تركيب لرزوليت گارنت‌دار و لرزوليت اسپينل‌دار به نسبت نزديك به 50 -50 درصد بوده است.
چكيده لاتين :
Olivine basalts from east of Nehbandan and Chahchocho regions belong to sodic alkaline and transitional magma series. Compared to alkaline olivine basalts (AOB), the transitional olivine basalts (TOB) have higher MgO, SiO2, Ni, Cr, Ba, Th, Pb, and U, and lower TiO2, FeOt, REE, and HFSE. High MgO, Mg#, Ni, and Cr (13.8 wt%, 77, 531 and 860 ppm, respectively) of the TOBs indicate that their chemical composition is close to a primary magma in equilibrium with mantle peridotites, whereas, the same values of the AOBs (8.3 wt%, 59, 155 and 176 ppm, respectively) are not quite close to a presumed primary magma. Based on petrographic and geochemical criteria, the TOBs have undergone both crystal fractionation and crustal assimilation, but the AOBs just show evidence of fractional crystallization. The enrichment of all rocks in the LREEs compared to the HREEs, LILEs relative to the HFSEs, together with the REE and multi-element patterns close to those of OIB may be indicative of an enriched asthenospheric-lithospheric mantle source. Non-modal batch melting models show that the AOBs are generated by ~7% partial melting of an asthenospheric mantle source at garnet lherzolite stability field. Furthermore, the TOBs are formed either by 7-15% partial melting of a metasomatized lithospheric mantle, or they are products of partial melting of an asthenospheric-lithospheric mantle source at 50% garnet-50% spinel lherzolite stability field.
