بررسي كاركرد ترجي و اشفاق در زبان و بلاغت فارسي با استشهاد از زبان حافظ

Investigation of the Function of Tarajji and Eshfagh in Persian Language and Rhetoric Using the Language of Hafez

يكي از مباحث مغفول در بلاغت فارسي، مبحث «اشفاق» است كه قسمي از ترجي به شمارمي‌آيد. اشفاق با ابزارها و كاركردهايي مشخص، بحثي قابل توجه در نحو و بلاغت عربي است و بايسته است در بلاغت فارسيِ مبتني بر بلاغت عربي نيز جايگاه خويش را بيابد. اين مقاله بر آن است مبحث اشفاق را در زبان و بلاغت فارسي تبيين‌كند و با استشهاد از زبان حافظ به تعريف و تثبيت جايگاه آن در علم معاني فارسي بپردازد. بدين منظور پس از بيان كلياتي دربارۀ ترجي و اشفاق در لغت، نحو و بلاغت عربي، جايگاه آن را در بلاغت فارسي مي‌كاود و با روشي توصيفي تحليلي، ابزارها و كاركردهاي آن را در غزلي از حافظ بررسي‌مي‌كند. علاوه بر آن با طرح نكاتي نو تحت عنوان «كاركرد فعل خواستن در تبديل خبر به انشا» و «امكان تفكيك تمني و ترجي در بلاغت فارسي» مباحثي قابل اعتنا را به ساحت علم معاني عرضه ‌مي‌‌كند.

One of the ignored topics in Persian rhetoric is “Eshfagh” which is accounted a part of “Tarajji”. Eshfagh is a considerable topic in Arabic syntax and rhetoric with specific means and functions, and it deserves to find its position in Persian rhetoric that is based on Arabic rhetoric. This article wants to describe the topic of Eshfagh in Persian language and rhetoric, and define its position in Persian semantics using language of Hafez. Hence, after explanation of some generalities about Tarajji and Eshfagh in philology, syntax and Arabic rhetoric studies its position in Persian rhetoric and investigates the means and functions of Tarajji and Eshfagh in one sonnet of Hafez using the descriptive-analytic method. Additionally, offers noticeable issues in the realm of Persian semantics, introducing new remarks entitled “The function of verb want in transforming information to composition” and “The possibility of separation of Tamanni and Tarajji in Persian rhetoric”.