مفهوم نشانه‌هاي ضعيف در آينده‌پژوهي

پيش‌گيري از غافل‌گيري يكي از كاركردهاي اساسي و حياتي آينده‌پژوهي تلقي مي‌شود و تمركز بر شناسايي و تحليل نشانه‌هاي ضعيف مي‌تواند اين هدف مهم را به‌طور مؤثرتري محقق نمايد. اين در حالي است كه با جستجو در پايگاه‌هاي اطلاعاتي داخلي ازجمله اس. آي. دي، ايرانداك و پايگاه خارجي ساينس‌دايركت و بررسي نتايج جستجو با واژه‌ي نشانه‌هاي ضعيف و عبارات هم‌راستا به وضوح پيداست كه در پروژه‌ها و فعاليت‌هاي اجرا شده‌ي پژوهشي و دانشگاهي آينده‌پژوهي، توجّه چنداني به اين مفهوم حياتي نشده‌ و ابعاد مفهومي و ساختاري، اهميت، جايگاه و كاركردهاي آن توسط پژوهشگران ايراني و حتي آينده‌پژوهان بصورت جدي مورد مطالعه‌ قرار نگرفته ‌است. لذا اين مقاله ضمن بررسي گستره‌ي مفهومي عبارت نشانه‌هاي ضعيف به تبيين وجوه مفهومي و كاركردي، اهميّت و جايگاه نشانه‌هاي ضعيف مي‌پردازد. اين پژوهش مبتني بر روش پژوهش اسنادي و با استناد به پژوهش‌ها و مطالعات اجرا شده در زمينه‌ي نشانه‌هاي ضعيف، به بررسي مفهوم نشانه‌هاي ضعيف در حوزه‌ي آينده‌پژوهي مي‌پردازد و با استفاده از روش تحليل علم‌سنجي جايگاه نشانه‌هاي ضعيف را در پروژه‌ها و فعاليّت‌هاي پژوهشي اين حوزه‌ي تحقيقاتي جديد تبيين مي‌كند. همچنين در اين مقاله گريزي هم به اشكالات رايج در پژوهش‌هاي آينده‌پژوهي از حيث فرآيندي و روش‌شناسي زده مي‌شود. اين پژوهش به‌طور موجز به برخي نكات فني در چگونگي پيش‌برد يك فعاليت آينده‌پژوهي با تمركز بر رويكرد فرآيندي و بكارگيري مفهوم نشانه‌هاي ضعيف مي‌‌پردازد.