برهان صديقين ملاهادي سبزواري: بررسي انتقادي

برهان صديقين عنوان برهاني است كه در آن بدون توجه به موجود خاصي از موجودات نظام هستي، ذات واجب‌الوجود اثبات مي‌شود. نخستين بار اين عنوان را ابن‌سينا تقرير جديدِ برهاني كه پيش‌تر فارابي اقامه كرده بود، برگزيد. اين برهان بهترين و موجزترين برهان فلسفي و عقلي اقامه‌شده براي اثبات ذات خدا است. در اين برهان از خود «وجود» به «واجب‌الوجود» اقامه استدلال مي‌شود، به گونه‌اي كه هيچ ‌يك از افعال الاهي، همانند حركت و حدوث، حد وسط قرار نمي‌گيرد. ملاصدرا با توجه به اشكالاتي كه در برهان صديقين ابن‌سينا هست، اين برهان را به صورت ديگري اقامه كرد. پس از آن سبزواري، به دليل مقدمات بسيار كه در برهان و استدلال ملاصدرا بيان شده بود، كوشيد برهان صديقين را به صورت ديگري بيان كند. وي سه تقرير از برهان صديقين مطرح كرده كه تماميت برخي از آنها به ابطال دور و تسلسل است و برخي ديگر از آنها نسبت به برهان ملاصدرا كوتاه‌تر است و از مقدمات كمتري در آن استفاده شده است. نگارنده پس از بيان تقريرهاي متفاوت سبزواري مي‌كوشد آنها را تحليل و بررسي كند.