مطالعه مقايسه‌اي ماهيت‌شناسي دولت شورايي و كارويژه آن در هندسه معرفت سياسي شهيد صدر و ميرزاي نائيني (رحمه الله عليهما)

A Comparative Study of the Nature of the State Council and its Specialty, in the Political Knowledge of Martyr Sadr and Mirza Na'ini

تأسيس حكومت اسلامي در عصر غيبت از جمله مباحث مبنايي و بنيادين فقه سياسي مي‌باشد كه ميرزاي نائيني و شهيد صدر به دنبال تبيين مباني مشروعيت حكومت اسلامي در عصر غيبت به ترسيم ماهيت و شكل خاصي از حكومت اسلامي در قالب دولت شورايي رسيده‌اند. اين مقاله با روش پژوهش مقايسه‌اي به‌گونه گردآوري كتابخانه‌اي داده‌ها به تحليل و بررسي انديشه و اسناد جمع‌آوري شده از آثار ميرزاي نائيني و شهيد صدر پرداخته است و در فهم انديشه سياسي اين دو متفكر اسلامي از ايده نظري هرمنوتيك اسكينر الگوبرداري كرده است. يافته‌هايتحقيقبر چند نكته تاكيد دارد؛ بر خلاف تصور اوليه و مشهور از يكسان‌انگاري دولت شورايي در انديشه نائيني و صدر، اين دو نظريه از همديگر متفاوت مي‌باشند. در هندسه معرفت سياسي ميرزاي نائيني، حاكميت حقي الهي است و تعلق به مردم ندارد بلكه شورويت حق مردم است كه بر اساس اصل شورا، مردم حق شور با حاكم را دارا مي‌شوند اما در انديشه شهيد صدر حاكميت حق مردم است لذا شورا اصلي است براي تحقق‌آفريني حق حاكميت همگاني مردم. تفاوت ماهوي دولت شورايي موجب شكل‌گيري كارويژه‌اي متفاوت براي اصل شورا در فقه اماميه مي‌گردد و سبب ظهور رويكردي جديد در بررسي امر سياسي از منظر فقه سياسي اماميه مي‌شود.

The establishment of the Islamic State in the Age of Absence is one of the fundamental issues of political jurisprudence. This article compares and analyzes the collected ideas and documents collected from the works of Mirza Naeini and Shahid Sadr with a comparative research method such as collecting library data and imitating Skeiner's hermeneutic theoretical idea in understanding the political thought of these two Islamic thinkers. The research findings emphasize several points; Contrary to popular belief in the similarity of the council government in Naini and Sadr's thought, the two theories are different. In the geometry of Mirza Naeini's political knowledge, sovereignty is a divine right and does not belong to the people, but the council is the people's right. According to the principle of the council, the people have the right to consult with the ruler, but in the opinion of Martyr Sadr, the sovereignty is the people's right, and consulting is a right of public to stablish the sovereignty of the people. The essential difference of the council government leads to the formation of different functions for the principle of the council in Imami jurisprudence and causes the emergence of a new approach in examining the political matter from the perspective of Imami political jurisprudence.