نقش بهره‌برداري بي‌رويه از محصولات فرعي جنگل و مرتع در تخريب آن‌ها (‌مطالعۀ موردي: بخش زرين‌آباد، شهرستان دهلران)

بهره برداري و استحصال محصولات فرعي جنگل‌ها و مراتع از ديرباز مورد توجه انسان ها بوده است. امروزه نيز اين محصولات نقش هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در كشورهاي داراي اكوسيستم هاي جنگلي و مرتعي ايفا مي كنند، به طوري كه ناديده گرفتن و عدم توجه به آن مي تواند معضلاتي در سطح كلان كشورها به دنبال داشته باشد. هدف از مطالعۀ حاضر بررسي تأثير بهره برداري بر تخريب جنگل‌ها و مراتع بر اساس نگرش روستائيان مي باشد. اين تحقيق با استفاده از پرسشنامه به روش پيمايشي صورت گرفت و از شيوۀ نمونه گيري طبقه بندي شده با تخصيص متناسب براي جمع آوري اطلاعات استفاده شد. 384 پرسشنامه مورد بررسي قرار گرفت. روايي ابزار تحقيق يعني پرسشنامه، با استفاده از نظر متخصصين و كارشناسان مورد تأييد قرار گرفت و پايايي آن بر اساس آلفاي كرونباخ 0/76 به دست آمده است. جامعۀ آماري شامل تمام روستائيان بخش زرين آباد با جمعيت (6379) نفر و نمونۀ آماري بر اساس جدول مورگان 384 نفر به دست آمد. نتايج نشان داد بين ميزان برداشت محصولات فرعي و تخريب جنگل‌ها و مراتع، رابطۀ مثبت و معني داري وجود دارد (P 0/05 ). همچنين نتايج نشان داد روستائيان نگرش مثبتي نسبت به تشكيل تعاوني هاي مردم نهاد دارند. نتايج نشان داد تشكيل شركت هاي تعاوني بهره برداري، آموزش قبل از برداشت و نظارت كارشناسان در امر بهره برداري از محصولات فرعي جنگل و مرتع تأثير معني دار و مثبتي در كاهش تخريب اين منابع دارد (P 0/05). نتايج نيز نشان داد بين بهره برداري از محصولات فرعي جنگل و مرتع و درآمد و كاهش فقر از حد متوسط اختلاف معني داري وجود دارد. با توجه به نياز روستا نشينان جهت تأمين حداقل هاي معيشت خود با استفاده از جنگل و مرتع در اين زمينه نكتۀ اساسي نه جلوگيري از بهره برداري بلكه متوازن نمودن ميزان بهره برداري از منابع با نظارت مستمر ارگان هاي مرتبط و همچنين اقدام مؤثر در جهت تشكيل شركت هاي تعاوني بهره‌برداري از جنگل و مرتع زير نظر ادارات مربوطه مي باشد.