تأثير آتش‌سوزي بر پوشش گياهي و برخي از ويژگي‌هاي خاك در مراتع استان لرستان (مطالعۀ موردي: شمال شرق شهرستان دلفان - دامنه‌هاي كوه گرين)

آتش سوزي يكي از ابزارهاي مديريتي در اصلاح تركيب پوشش گياهي علفزارها و مراتع اكوسيستم هاي مختلف است. هدف اين تحقيق بررسي تغييرات پوشش سطحي و خصوصيات خاك در مراتع كوهستاني شهرستان دلفان تحت تأثير آتش سوزي بود. آتش سوزي در خرداد سال 1385 صورت گرفت و ويژگي هاي پوشش گياهي بعد از آتش سوزي به مدت 4 سال (از سال 1386 تا سال 1389) و هرسال در اوايل تيرماه پايش و اندازه گيري شد. در نزديك محل آتش سوزي، منطقۀ شاهد (بدون آتش سوزي) تعيين گرديد. نمونه برداري پوشش گياهي به روش تصادفي سيستماتيك، اندازه پلات به روش سطح حداقل (دو متر مربع) و تعداد پلات به روش آماري (25 پلات براي هر سايت) تعيين شد. در مجموع داده هاي مربوط به 8 سايت (4 سايت آتش سوزي و 4 سايت شاهد) مورد بررسي قرار گرفت. در هر سايت 4 ترانسكت 50 متري مستقر گرديد و سپس در امتداد هر ترانسكت 5 پلات مستقر شد. نمونه هاي خاك از ابتدا، وسط و انتهاي هر ترانسكت از عمق 300 سانتي متر برداشت شد (در مجموع 96 نمونه). براي مقايسه ميانگين عوامل مورد بررسي در دو منطقۀ شاهد و آتش سوزي، از آزمون تي مستقل و براي مقايسۀ سال هاي مختلف، از تجزيه واريانس يك طرفه و آزمون دانكن استفاده شد. نتايج نشان داد، در پايان سال چهارم، مقدار توليد علوفه در منطقۀ آتش سوزي به 334 كيلوگرم علوفۀ خشك در هكتار افزايش يافت كه داراي اختلاف معني داري در سطح احتمال 99 درصد با منطقۀ شاهد مي باشد (P 0/01). همچنين درصد پوشش و تراكم گراس هاي چند ساله و فورب ها در منطقۀ دچار آتش سوزي نسبت به منطقۀ شاهد افزايش يافت و داراي اختلاف معني داري مي باشند (P 0/01). درصد پوشش بوته اي ها از 16 درصد در منطقۀ شاهد به 11 درصد در منطقۀ آتش سوزي كاهش يافت (P 0/01) و پوشش خاك لخت در منطقۀ آتش سوزي به 10 درصد كاهش يافت كه داراي اختلاف معني داري در سطح احتمال 99 درصد با منطقۀ شاهد مي باشد (P 0/01). آتش سوزي باعث افزايش مادۀ آلي، هدايت الكتريكي، نيتروژن، پتاسيم، فسفر و درشت شدن بافت خاك گرديد (P 0/01). بر اساس نتايج اين تحقيق، آتش سوزي در دراز مدت با كاهش گياهان بوته اي و افزايش گندميان چندساله و فورب ها، افزايش توليد علوفه و در نتيجه تغييرات عناصر غذايي خاك تأثير مثبتي در اكوسيستم مرتع داشته است.