نقش سوسك شاخ‌دار خرما ( Coleoptera: Scarabaeidae) Oryctes elegans در انتقال قارچ Fusarium proliferatum عامل بيماري خشكيدگي فوزاريومي برگ خرما در استان خوزستان

سوسك شاخ‌دار خرما، Oryctes elegans Perll يكي از آفات مهم نخل خرما مي‌باشد. مطالعه حاضر به بررسي نقش احتمالي اين آفت در انتقال بيماري خشكيدگي فوزاريومي برگ نخل خرما در استان خوزستان مي‌پردازد. خشكيدگي فوزاريومي برگ‌ نخل از بيماري‌هاي مهم نخل مي‌باشد كه در سال‌هاي اخير در مناطق وسيعي از نخلستان‌هاي خوزستان گسترش يافته است. نمونه‌برداري از 24 نخلستان در شهرستان‌هاي آبادان، خرمشهر و شادگان كه به طور همزمان آلودگي به سوسك شاخ‌دار و بيماري خشكيدگي برگ را نشان مي‌دادند، صورت گرفت. نمونه‌ها شامل مراحل لاروي و بالغ سوسك شاخ‌دار خرما، برگ، دمبرگ و دم خوشه‌هاي داراي علائم عارضه خشكيدگي برگ بودند. قارچ Fusarium proliferatum Matsush از نمونه‌هاي ياد شده با فراواني متفاوت جداسازي و شناسايي شد. براي بررسي توانايي انتقال حشرات بالغ، آزمايشات در قالب طرح كاملاً تصادفي و به صورت فاكتوريل انجام شد. چهار تراكم شامل 3، 5، 7 و 9 عدد سوسك و 4 غلظت از سوسپانسيون قارچ شامل 103×5، 104×5، 105×5 و 106×5 اسپور در ميلي‌ليتر استفاده شد. فراواني قارچ‌هاي جداسازي شده از حشرات بالغ و مواد گياهي بررسي شده، انتقال قارچ ياد شده به وسيله سوسك شاخ‌دار خرما را تأييد مي‌كند. نتايج به دست آمده همبستگي مثبت و معني‌دار بين درختان آلوده به بيماري خشكيدگي فوزاريومي برگ و سوسك‌هاي شاخ‌دار خرما را نشان داد. نتايج آزمون بيماري‌زايي نشان داد كه حشرات در هر 4 تراكم و هر 4 غلظت قادر به انتقال قارچ و بروز بيماري هستند و در تراكم‌ 7 عدد سوسك، با غلظت 106×5 و در تراكم 9 عدد سوسك با غلظت‌هاي 105×5 و 106×5 اسپور در ميلي‌ليتر سبب خشكيدگي پاجوش‌ها شدند.