تأثير كاربرد پايه و محلول‌پاشي كود سولفات روي بر جذب روي، عملكرد و اجزاء عملكرد برنج رقم هاشمي

Effect of Basal and Foliar Application of Zinc Sulphate Fertilizer on Zinc Uptake, Yield and Yield Components of Rice (Hashemi Cultivar)

كمبود روي پس از نيتروژن و فسفر، مهم ترين نارسايي تغديه اي و عامل مهمي در كاهش عملكرد برنج است. بنابراين به منظور بررسي تاثير كاربرد روش هاي مصرف روي (مصرف پايه و محلول پاشي) بر برنج رقم هاشمي، آزمايش مزرعه اي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي و در سه تكرار اجرا شد.فاكتورهاي آزمايشي عبارت بودند از كودپاشي پايه (كاربرد خاكي) كود سولفات روي در سه سطح (0، 10 و 20 كيلوگرم در هكتار سولفات روي) و محلول پاشي 0/5 درصد سولفات روي در چهار سطح (بدون محلول پاشي، در زمان حداكثر پنجه زني، يك هفته قبل از گلدهي و شروع پرشدن دانه). روش هاي مختلف كاربرد سولفات روي بر تمام خصوصيات اندازه گيري شده به استثناي ميزان آميلوز و دماي ژلاتيني شدن، تاثير معني داري داشت. بالاترين تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و عملكرد زيست توده با كاربرد خاكي 20 كيلوگرم در هكتار سولفات روي و محلول پاشي در مرحله يك هفته قبل از گلدهي و رسيدگي و همچنين بالاترين محتواي روي آرد با كاربرد خاكي 10 كيلوگرم در هكتار سولفات روي و محلول پاشي در مرحله پرشدن دانه حاصل شد؛ در حالي كه بالاترين محتواي پروتيين آرد نيز با كاربرد خاكي 20 كيلوگرم در هكتار سولفات روي و محلول پاشي در مرحله يك هفته قبل از گلدهي به دست آمد. كاربرد خاكي 20 كيلوگرم در هكتار سولفات روي باعث بالاترين محتواي روي برگ، ساقه، ريشه و خوشه، محلول پاشي مرحله پنجه زني باعث بالاترين محتواي روي برگ و ساقه، محلول پاشي مرحله خوشه دهي باعث بالاترين محتواي روي ريشه و محلول پاشي مرحله رسيدگي باعث بالاترين محتواي روي خوشه شد. بنابراين، كاربرد خاكي 20 كيلوگرم در هكتار سولفات روي و محلول پاشي يك هفته قبل از مرحله گلدهي و پرشدن دانه، به عنوان راهكاري جهت بهبود كيفيت دانه و همين مقدار كود پايه به همراه محلول پاشي در مرحله گلدهي براي عملكرد و اجزاي عملكرد مناسب است.

Zinc (Zn) next to N and P is the most important nutrient that its deficiency is considered to be a serious widespread nutritional disorder of the world’s rice paddy fields which causes yield reduction. The current field study was conducted to explain the effect of Zn application (basal and foliar) on morphological characteristics, rice yield and yield components, and more broadly, grains bio-fortification (Zn and protein content). The two factors factorial experiment was conducted in a completely randomized design with three replications in the farmer field in 2018-2019. The applied treatments were basal application of zinc sulfate at three levels (0, 10 and 20 kg.ha-1 Zn), and foliar application 0.5% zinc sulfate (ZFA) in four levels (no ZFA, ZFA at maximum tillering, ZFA at flowering and ZFA at grain filling stages). Basal Zn sulfate was applied before ploughing and thoroughly mixed with the surface plough layer. Results showed that almost all of the collected data except amylose content and gelatinization temperature were significantly affected by basal and foliar application of Zn, and their interactions (P≤0.01 or P≤0.05). The highest value of spikelet per panicle, grains per panicle, 1000 grains weight, grain yield and biomass were found at 20 kgha-1 basal Zn application and foliar application at maximum tillering and flowering stage, meanwhile the highest grain Zn content and white rice protein content were observed at 20 kgha-1 and foliar application at grain filling stage. The highest Zn content in all rice tissues were obtained at 20 kg.ha-1 basal application. The maximum Zn content in leaves and stems, roots, and panicles were found by foliar application at maximum tillering, flowering and ripening stages, respectively. It can be concluded that in order to produce higher grain and straw yield, the higher Zn treatment and earlier foliar application, whereas for quality factors, latter stage application were effective.