تحليل سرسپردگي به پير در رمان‌هاي شهرنوش پارسي‌پور (مطالعۀ موردي: سگ و زمستان بلند، و طوبي و معناي شب)

Analysis of Dedication to Preceptor in Shahrnoush Parsipour's Novels: Case Study of Sag va Zemestan-e Boland (The Dog and the Long Winter) and Touba va ma'na-ye Shab (Touba and Meaning of Night)

در عرصۀ رمان فارسي، آثاري نوشته شده است كه اشارات آشكار و پنهان فراواني به موضوعات و مسائل عرفاني دارند. اين نوع رمان‌ها غالباً در كنار نقش و رويكرد خاص خود، از عرفان يا به‌عنوان عنصري براي شخصيت‌پردازي و پيشبرد پيرنگ داستان استفاده مي‌كنند، يا به‌عنوان عاملي مؤثر براي طرح و عرضۀ گفتمان مورد نظر نويسنده. سگ و زمستان بلند، و طوبي و معناي شب از آثار شهرنوش پارسي‌پور، از رمان‌هايي هستند كه در آن‌ها عرفان و عناصر عرفاني به روش‌هاي مختلف بازتاب يافته است. يكي از اين مضامين عرفاني، پير و سرسپردگي به او در سير و سلوك است. طي اين پژوهش كه با هدف بررسي جايگاه پير و سرسپردگي به او در رمان‌هاي مذكور صورت گرفت، مشخص شد كه در هر دو رمان، ويژگي‌هاي خلقي و شرايط سياسي و اجتماعي روزگار از جمله جنگ، جنايت، مرگ، رنج، گناه و تنهايي موجب گرايش شخصيت‌هاي داستان به عرفان شده است. منش برخي شخصيت‌هاي دو داستان كه با وجود بهره‌گيري از آموزه‌هاي عرفاني پير، به تعالي روحي نرسيده‌اند يا متفاوت با يكديگر عمل مي‌كنند، گوياي دو نكته است: اول تغيير رويكرد نويسنده تحت تأثير تغييرات اجتماعي و سياسي در دو دهۀ پنجاه و شصت، و ديگري تغيير ديدگاه او نسبت به سرسپردگي به پير. نويسنده چنين القا مي‌كند كه سرسپردگي بي‌قيدوشرط به پير با روح سنجشگر و شكاك انسان دنياي معاصر ناسازگار است. واقعيتي كه از گفته‌ها و نيز رفتارهاي شخصيت‌هاي داستان و به‌ويژه در اظهارنظرهاي گاه و بيگاه راوي، خود را آشكار مي‌كند.

There are written works in the field of Persian novels that have frequent explicit and implicit references to mystical issues. These novels often utilize mysticism either as an element for characterization and advancement of the story plot or as an effective factor for presenting the discourse desired by the author. Sag va Zemestan-e Boland (The Dog and the Long Winter) and Touba va ma'na-ye Shab (Touba and Meaning of Night)by Shahrnoush Parsipour are among novels in which mysticism and mystical elements are reflected in various ways. Preceptor and devotion to him in a spiritual journey is one of these mystical themes. In this study, which aimed to examine the place of preceptor and devotion to him in the mentioned works, it was found that in both novels, the temperamental features and sociopolitical circumstances of the time including war, crime, death, suffering, sin and loneliness have led the story characters to incline to mysticism. The manners of some characters in the two stories who, despite taking advantage of the preceptor’s mystical teachings, did not reach spiritual excellence or acted differently from each other may reveal two things: first, the transformation in the author's approach occurred as a result of sociopolitical changes of the two decades of fifty and sixty, and second, her change of attitude about surrender to preceptor. The author establishes the idea that unconditional surrender to preceptor is incompatible with reflective and skeptical spirit of modern man; the fact that manifests itself in the words as well as the behaviors of the characters in the story.