بررسي تطبيقي نشانگرهاي فراگفتمانيِ محاوره‌اي و تعاملي در ترجمه‌هاي فارسي خطبه‌ها و نامه‌هاي نهج‌البلاغه

هدف اين مقاله بررسي تطبيقي نشانگرهاي فراگفتماني محاوره‌اي و تعاملي در خطبه‌ها و نامه‌هاي نهج‎البلاغه طبق طبقه‌بندي هايلند است. بدين منظور نخست تمام خطبه‌ها و نامه‌هاي نهج‌البلاغه مطالعه شد و در مرحله نمونه‌گيري، نامه‌ها و خطبه‌هايي انتخاب شدند كه فراواني زيادي به لحاظ موضوعي و مخاطب در بين ساير خطبه‌ها و نامه‌ها داشتند. سپس نشانگرهاي محاوره‌اي و تعاملي از متن اين خطبه‌ها و نامه‌ها و مطابق با معادل آنها در ترجمه نهج‌البلاغه توسط محمد دشتي و سيد جعفر شهيدي استخراج گرديد. جهت بررسي تفاوت معناداري بين انواع فراگفتمان در خطبه‌ها و نامه‌هاي منتخب، از آزمون مربع كا استفاده شد. نتايج نشان داد كه در خطبه‌هاي بررسي‌شده، گذرها با بسامد 613، پرتكرارترين نشانگرهاي محاوره‌اي، هستند، در حالي كه ارجاع‌هاي درون‌متني، تنها با يك بسامد، كم تكرارترين نشانگر محاوره‌اي هستند. در بين نشانگرهاي تعاملي، درگيرسازها با 296 مرتبه تكرار، در رده نخست قرار دارند و عبارات احتياطي با 26 بار تكرار در رده آخر قرار دارند. همچنين در نامه‌هاي بررسي‌شده، باز هم گذرها با بسامد 559، پرتكرارترين نشانگرهاي محاوره‌اي هستند، در حالي كه استنادها، تنها با يك بسامد، كم تكرارترين نشانگر محاوره‌اي هستند. در بين نشانگرهاي تعاملي، درگيرسازها با بسامد 257، پرتكرارترين نشانگرها هستند و در آخر عبارات احتياطي با بسامد 35 قرار دارند. آزمون فرضيه‌ها نشان داد كه بين نوع متن و نوع نشانگرهاي فراگفتمان ارتباط معناداري وجود داشت؛ اما تفاوت آماري معناداري در تعداد نشانگرهاي محاوره‌اي و نشانگرهاي تعاملي بين خطبه‌ها و نامه‌هاي بررسي‌شده وجود نداشت.