نقش نظريه تطابق عوالم در علم الهي و حل معضل اصلي معرفت‌شناسي در نظام صدرايي

ملاصدرا نظريه تطابق عوالم را از عرفان براي اثبات علم تفصيلي خداوند در مقام ذات وارد فلسفه خويش مي‌نمايد. ايشان بدون كمترين انحرافي از اصالت وجود و بدون آنكه كوچك‏ترين آسيبي به وجود بحت و صرف و بسيط‌بودن خداوند برسد، حضور ماهيات را در عوالم برتر و حتي عالم الوهيت به اثبات مي‎رساند؛ آن‏گاه با توجه به علم خداوند به ذات خويش، علم خداوند به جميع اشيا و ماهيات را در مقام ذات به اثبات مي‎رساند. چگونگي حضور ماهيات در عوالم برتر كه ثمره تطابق وجودي عوالم است، دستاوردي است كه نه تنها علم الهي بلكه معضل اصلي معرفت‌شناسي يعني چگونگي حكايتگري مفهوم ذهني نسبت به خارج را نيز حل مي‌نمايد. ملاصدرا وحدت ماهيت را در دو موطن عين و ذهن مسلم مي‏داند و از سوي ديگر اين‌هماني وجودي را مناط علم و منشأ تطابق ماهوي معرفي مي‏كند. با توجه به حدّ وجودبودن ماهيت و تفاوت درجه وجود عيني و ذهني، چگونگي تطابق ماهوي عين و ذهن محل سؤال بوده و حلّ آن در فهم چگونگي تطابق عوالم است كه مسئله مورد پژوهش ماست.