تحولات مفهومي در حوزه شبكه هاي اجتماعي : يك فراتحليل از نوع علم سنجي

Conceptual Transformation in the Area of “Social Media”: A Scientometrics Meta-Analysis

هدف اين مقاله مطالعه سير تحولات مفهومي در حوزه "شبكه هاي اجتماعي" در دو دهه اخير با هدف ترسيم يك نماي كلي از وضعيت "شبكه هاي اجتماعي" در جهان است تا بتوان از نتايج آن براي توسعه و تحقيق در اين زمينه در داخل كشور بهره برد. روش تحقيق مورد استفاده فراتحليل از نوع “علم سنجي” مي باشد. جامعه آماري، كليه اسناد علمي نمايه سازي شده در پايگاه استنادي "وب.آو.ساينس" بوده كه طي بازه زماني 1970 تا 2019 و با كليدواژه "شبكه هاي اجتماعي" منتشر شده اند. براي نمايش تحول مفهومي، ابتدا كليه توليدات علمي براساس فراواني آنها به سه بازه: 1-2005 تا 2011، 2-2012 تا 2015 و 3- 2016 تا 2019 طبقه بندي و براي نمايش آنها از نرم افزار WOSviewer استفاده شد. تحليل مضمون دوره هاي مختلف نشان مي دهد كه تحقيقات در موضوع شبكه هاي اجتماعي از تمركز بر ابعاد فني و تكنولوژيكي (2005 تا 2011)، به سمت بررسي تاثيرات جانبي آن نظير حوزه هاي آموزش، سلامت و حكمراني (2011 تا 2015) و از آنجا به موضوعات مديريت اطلاعات و اخبار جعلي (2016 تا 2019) حركت كرده است. بعلاوه، نتايج نشان مي دهند كه كشورهاي آمريكا، انگلستان، چين و استراليا بالاترين توليدات را در اين زمينه داشته و ايران در رده 45 جهان قرار دارد. نتايج اين تحقيق همچنين از ورود معنادار (به خصوص بعد از 2015) كشورهايي نظير قطر، بحرين، اردن، امارات، مراكش، پاكستان، قزاقستان، تايلند، مالزي و اندونزي به شبكه هاي منطقه اي و بين المللي توليد علم در اين موضوع را نشان مي دهد.

Social Media” has emerged as new phenomenon in the scope of research and academia since 2005. Using Meta-Analysis (Scientometrics Approach) as a research method, the purpose of this study was to review over the past trends of Research & Development (R&D) in the area of “social Media”. The population of this study was all scientific documents indexed in Web of Science (WoS) databases from 1970 until June 2019 with the keyword of “Social Media” as a subject (all together 40,471 documents with “Social Media” as a subject and 15,038 documents with Social Media” in the Titles). To find out the conceptual transformation, all collected documents have been divided into three categories based on their frequency: 1-from 2005 to 2011, 2- from 2012 to 2015 and 3- from 2016-2019. The “theme analysis” of the documents in this study shows that a significant conceptual transformation can be highlight in R&D from 2005 to 2019 in the area of “Social Media”. in addition, even though US, UK, China and other western countries were the first nations who start R&D in the area of “Social Media”, it was noted that especially after 2015, many new and emerging countries like Malaysia, Qatar, Jordan, U.A.E., Pakistan, Kazakhstan and etc. in the developing countries also came to the picture in establishing international R&D networks to also contribute to the body of knowledge in this area.