بررسي فضاي شنيداري شهر تبريز از آغاز دوره‌ي قاجار تا مشروطه

A Study on the Audio Space of Tabriz from the beginning of the Qajar Period to the Constitution

ميراث شنيداري شهرهاي تاريخي از جمله مواردي است كه به‌رغم اهميت بسيارش، چندان بررسي نشده است. بر اساس مطالعات انجام‌يافته در دنيا، فضاي شنيداري در ادوار مختلف تاريخي، نمايانگر بافت و ساخت اجتماعي، فرهنگي و سياسي دوران خود است. هدف پژوهش حاضر، بررسي فضاي شنيداري دوره‌ي تاريخي آغاز قاجار تا مشروطه، در شهر تبريز به‌عنوان مطالعه‌ي موردي بود. بر اساس اين هدف، با داده‌كاوي و تحليل محتواي اسناد و مدارك تاريخي، ازجمله سفرنامه‌ها و نقشه‌هاي تاريخي، اطلاعات لازم گردآوري و تحليل شد. نتايج نشان داد تركيب صوتي تبريز دوره‌ي قاجار، به علت وجود نشانه‌ها و سيگنال‌ها و حوادث صوتي ناشي از جُنب‌وجوش فعاليت‌هاي تجاري بازار، اتفاقات صوتي رخ‌داده در ميادين و كوي‌ها، اصوات مذهبي و حكومتي مانند صداي مساجد و صداي خبررسانان ارگ، تحركات و گفت‌وشنود عادي مردم، از سرزندگيِ شنيداري بالايي برخوردار بوده كه اصوات طبيعي جاندار و غيرجاندار نيز اين سرزندگي را تقويت مي‌كرده است. تبريز دوره‌ي قاجار مجموعه‌ي ارزشمندي از تكه‌هاي صوتي بوده است؛ چيزي كه كمتر در شهرهاي مشابه آن زمان ممكن بوده شنيده شود.

Despite its great importance, the audio heritage of historical cities is the one that has not been studied much. According to worldwide studies, the auditory space in different historical periods, reflects the social, cultural and political context and structure of its time. The aim of the present study was to investigate the auditory space of the historical period from the beginning of Qajar to the Constitution in the city of Tabriz as a case study. Based on this goal, the necessary information was collected and analyzed by data mining and content analysis of historical documents, including travelogues and historical maps. The results showed that due to the presence of signs and signals and sound events caused by the dynamics of commercial activities, sound events in squares and alleys, religious and governmental sounds such as mosques and citadel reporters, movements and speeches, the sound composition of Tabriz during the Qajar period had a high level of auditory vitality, which was also enhanced by natural living and nonliving sounds. Tabriz of the Qajar period was a valuable collection of audio pieces; something that was rarely heard in similar cities at the time.