عنوان به زبان ديگر :
The assessment of vegetation degradation hazard using a new method of NIDLTS and GIS, case study: Tange Bostanak Basin, Fars Province
پديد آورندگان :
عرفاني فرد, يوسف دانشگاه شيراز - دانشكده كشاورزي , افروغ, الهام دانشگاه شيراز - دانشكده كشاورزي , مسعودي, مسعود دانشگاه شيراز - دانشكده كشاورزي
كليدواژه :
تحليل سلسله مراتبي (AHP) , تخريب منابع طبيعي , سامانه اطلاعات جغرافيايي , شاخص هاي خطر , شهرستان شيراز
چكيده فارسي :
تخريب منابع طبيعي و محيط زيست از مهمترين دغدغه ها در مناطق مختلف جهان خصوصا نواحي خشك مي باشد. به طوري كه سطوح وسيعي از اين اراضي در طيف گسترده اي از فرايندهاي تخريب در حال نابودي است. از اين رو، ارزيابي و تهيه نقشه آسيب پذيري به زوال پوشش گياهي در ايران مي تواند برنامه هاي مديريتي و اجرايي را تسهيل كند. در پژوهش حاضر، معيار هاي مورد استفاده در يك مدل جديد براي ارزيابي زوال پوشش گياهي به نام NIDLTS معرفي مي شوند . اين معيارها شامل معيار هاي طبيعي Natural Causes (N)، معيار هاي غيرمستقيم انساني Indirect Causes (I)، معيار هاي مستقيم انساني Direct Causes(D)، معيار فشار دام Livestock pressure(L)، معيار روند تغييراتTrend of degradation (T) و معيار وضعيت State indicators(S) هستند كه براي برآورد هر يك، از تعدادي شاخص خطر استفاده شد. معيار هاي طبيعي مورد مطالعه، عبارت از تغييرات آب و هوايي، خشكسالي، اقليم و قابليت تناسب اراضي بودند. همچنين، شاخص هاي انساني مورد مطالعه شامل تراكم جمعيت، رشد جمعيت، هزينه هاي دولتي از پژوهش هاي و كارهاي اجرايي ، تبديل اراضي منابع طبيعي به اراضي كشاورزي ، درصد بيكاري و درصد بي سوادي و شاخص وضعيت مورد مطالعه عبارت از درصد تاج پوشش، توليد بيوماس فعلي و توليد بيوماس فعلي به پتانسيل بود. شاخص هاي خطر مرتبط با هر معيار تخريب به پنج طبقه تقسيم شده، با استفاده از AHP، وزن هر شاخص و هر معيار اصلي در چهارچوب NIDLTS مشخص شد كه با بررسي سهم و اثر آن ها در زوال پوشش گياهي نوعي اولويت بندي انجام گرفت و در نهايت با روي هم گذاري كليه لايه هاي تهيه شده براي هر معيار در محيط GIS، نقشه آسيب پذيري به خطر زوال پوشش گياهي تهيه شد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داده است كه در بين عوامل انساني، تبديل اراضي منابع طبيعي به كشاورزي از بيشترين اهميت برخوردار بوده است. در عين حال، در بين عوامل طبيعي، خشكسالي از بيشترين اهميت در منطقه مورد مطالعه برخوردار بود. در بين تمامي معيارهاي مورد بررسي، معيار طبيعي بيشترين تاثير و معيار روند تغييرات اراضي منابع طبيعي در طول زمان كمترين تاثير را در زوال پوشش گياهي داشت. نقشه خطر نهايي تهيه شده نشان مي دهد كه بيشترين سطح حوضه را طبقه خطر متوسط و سپس، بدون خطر فرا گرفته است. به نظر منطقي مي آيد كه مدل پيشنهادي NIDLTS براي ارزيابي خطر زوال پوشش گياهي با در نظرگيري جامع شرايط اكولوژيكي و شناسايي روند خطر، برآورد دقيق تري از ميزان زوال و تخريب گياهي نسبت به بعضي از ارزيابي ها كه فقط وضعيت فعلي تخريب پوشش گياهي را در نظر مي گيرند، ارائه مي دهد.
چكيده لاتين :
Destroying natural resources and environment is one of the most important problems in different regions around the world, especially in arid zones. So that extent areas of these zones are being destroyed in extensive spectrum of these destruction processes. For this reason, evaluating and providing vulnerability map of vegetation degradation in our country can considerably help the management and executive planning. In the present research, the criteria used in a new model called NIDLTS are proposed for evaluating the vegetation degradation. These criteria are natural index(N), human indirect index (I), human direct index (D), livestock pressure (L), trend of degradation (T) and state indicators (S). In order to estimate each criterion, a number of risk index were used. Natural indices studied in this research were climate change, draught, climate and suitability of lands. Human indices which were studied are population density, population growth, governmental expenses from executive works and researches, changing natural resources land to agricultural lands, percentage of unemployment, percentage of illiteracy. The indices of studied status are percentage of crown cover, production of the present biomass and production of the present biomass to the potential. Hazard index related to each destruction group were classified in to five classes of hazard intensity with numerical values in order to be analyzed in GIS. Then, the weight of each index and each main group of NIDLTS framework were calculated by Hierarchy Analysis Process (AHP); so that giving priority was done through investigating their share and effects in the vegetation decline. Finally, the vulnerability map of vegetation risk was generated through overlaying all the layers for each criterion in GIS. Results showed that among the human factors, the changing land use from natural resources to agriculture is the most important factor, whereas among the natural factors, drought is the most important factor in the study area. Also, among all the criteria, natural index has the highest effect and the trend of degradation of natural resources lands has the lowest effect in the vegetation degradation during the time. The final hazard map showed that the most widespread hazard class is moderate, followed by no-hazard in the region. It seems logical that the proposed model of NIDLTS for assessing the hazard of vegetation degradation can provide a more accurate estimation of vegetation degradation in a region with taking into consideration of the ecological, anthropogenic and hazard trend in comparison with some other evaluations that only consider the current state of vegetation degradation.
