معناشناسي فرح در قرآن كريم، پاسخي بر شبهه‌ي نكوهش شادي در قرآن

قرآن كريم نظامي معنايي ميان واژگان بنيان نهاده كه در آن مفاهيم را بر اساس جهان‌بيني خود تبيين و ارزش‌گذاري مي‌كند. روش معناشناسي ساختگرا راهي براي شناخت واژگان قرآني در اين نظام و بدون پيش‌فرض‌هاي ديگر است. «فرح» از مفاهيم قرآني است كه اگرچه در بعضي كاربردها ارزش مثبت دارد، اما در بيشتر موارد به نوعي مورد نكوهش قرار گرفته است. ازاين‌رو معنا كردن فرح به شادي، شبهه منكران قرآن را مبني بر مخالفت او با شادي، با وجود مثبت بودن اين مفهوم در علم روانشناسي، تقويت مي‌كند. بر اين اساس اين جستار درصدد برآمد با روش توصيفي تحليلي و با بهره‌گيري از معناشناسي ساختگرا، معناي فرح در قرآن و در پي آن سبب نكوهش غالبي آن را بيايد. اين بررسي نشان مي‌دهد كه در قرآن مؤلفه‌هاي معنايي فرح، شامل فخر و سرور هستند و اين واژه بر اساس برتري يا عدم برتري حقيقي عامل فخر در آن، و به عبارتي وجود يا عدم وجود مؤلفه حقيقي بودن به دو نوع پسنديده و ناپسند تقسيم مي‌شود. قرآن كريم براي فرح ناپسند عوامل مختلفي از جمله نعمت‌هاي دنيا، فرار از جهاد و گرفتاري مؤمنان را برشمرده است. در مقابل، فضل و رحمت الهي كه در قرآن تنها به نعمت‌هاي معنوي اطلاق مي‌شود، تنها عامل فرح پسنديده بيان شده است.