واكاوي نظريات پيرامون ضوابط شهري و انطباق‌پذيري با شهر معاصر ايراني

بيان مسأله: ضوابط ابزاري متمايز براي ايجاد نظم شهري مي‌باشد ليكن در شهر معاصر ايراني عملاً جايگاه ضوابط شهري نسبت به طرح‌ريزي شهري تا حد زيادي مغفول واقع‌شده و شهر معاصر ايراني تحت تأثير آن با چالش‌هاي اساسي چون ساختارشكني شهرهاي مختلط سنتي و بحران هويت و.. روبرو شده است.   هدف: شناخت بنيان‌هاي نظري حاكم بر رويكردهاي مختلف ضوابط شهري و بررسي امكان كاربرد آنها در شهر معاصر ايراني، هدف اصلي اين تحقيق مي‌باشد. روش:اين تحقيق به كمك توصيف، تطبيق و تحليل اطلاعات و داده‌هاي گردآوري شده اسنادي و كتابخانه‌اي انجام شد. تبيين مفاهيم «مكان و مكان‌سازي»، مقايسه رويكردهاي مختلف از منظر نگرش به نحوه تعيين«فرم و عملكرد» به‌عنوان مؤلفه‌هاي مشترك «مكان» و «چارچوب ضوابط شهري» در بعد زمان را فراهم ساخت. يافته‌ها: نظريه برنامه‌ريزي جامع با هدف ايجاد نظم در شهرهاي سنتي، مبناي ضوابط شهري را «عملكرد» قرار مي‌دهد ليكن ناكارايي آن، منجر به ايجاد تكنيك‌هاي منطقه بندي انعطاف‌پذير و از دهه60 ميلادي با مطرح‌شدن نظريه پيچيدگي و طرح دو رويكرد ضوابط «رابطه» و «هنجار» مبنا، نظريه نوشهرسازي با رويكرد ضوابط «فرم» مبنا و نظريه تكاملي با رويكردي «تركيبي»، مورد انتقادات بنيادي قرار گرفت. نتيجه گيري: با توجه به فقدان رويكردي يكپارچه به شهر معاصر ايراني به‌ويژه به عرصه‌هاي عمومي آن، اولويت دادن «فرم» بر «عملكرد» در رويكرد ضوابط فرم مبنا به‌عنوان يك رويكرد كل‌نگر، زمينه گرا و مشاركت جويانه، ضمن ارائه ضوابط عملكردي انعطاف‌پذير، آن را به ابزار «مكان‌سازي» و تحقق توسعه پايدار شهري تبديل كرده است. به عبارتي ضوابط فرم مبنا به دنبال خلق «مكان‌ها» است تا ساختمان‌ها. تأكيد بر «فرم» بستر شكل‌گيري «عرف مبتني بر هنجارهاي واجد ارزش شهر ايراني» را به‌عنوان پشتيبان ضوابط شهري هموار مي‌سازد.