آسيب‌شناسي مطالعات دربارۀ مناصب حكومتي عصر نبوي

منابع كهن در حوزه‌هايي چون سيره، حديث، رجال، طبقات، فقه و تفسير، افزون بر اطلاعات تخصصي، داده‌هايي نيز در موضوعات مختلف ديگر از جمله مناصب حكومتي رايج در حكومت نبوي به دست مي‌دهند. بازشناسي و تحليل اين داده‌ها مي‌تواند ما را با ابعادي از حيات اجتماعي ـ سياسي صدر اسلام آشنا كند و در شناخت بستر نزول آيات قرآن و روايات نبوي هم سودمند افتد. مطالعات متعددي در دوران معاصر مي‌توان سراغ گرفت كه در هريك به گونه‌اي به اين امر توجه شده و بر پايۀ آن، تحليل‌هايي نيز از تاريخ صدر اسلام ارائه شده است. بازشناسي پيشينۀ همين تحليل‌ها موضوع جستار كنوني است؛ بدين‌گونه كه با مروري تاريخي در طول تاريخ تمدن اسلامي، جريان‌هاي علميِ مختلفي را كه درگيرِ تحليل مشاغل حكومتي رايج در «مدينة النبي» شده‌اند، بازشناسيم و به اين پرسش پاسخ دهيم كه كوشش‌ها براي شناخت مناصبِ حكومتي آن عصر از چه زماني و با چه رويكردي آغاز شده، از كدام جريان‌هاي فكري اثر پذيرفته، ‌چه افق‌هايي را پيش روي محققان گشوده، چه مسائل نكاويده‌اي باقي مانده و مهم‌ترين چالش‌هاي نظري و عملي پيشِ‌‌رو در چنين مطالعاتي كدام بوده است.