قرايني در بازشناسي اسناد مقلوب در كتاب الكافي

بهترين كتاب در دشتستان حديث شيعه، كتاب الكافي است كه به قلم محمد بن‌ يعقوب كليني سامان يافته است. ازآن‌رو كه قلب در اسناد، پديده‌اي ناميمون است ضروري مي‌نمايد كه حجم آن در اين كتاب، قراين بازشناسي و تأثير هريك از عوامل پيدايش آن بررسي شود. اين نوشتار با روش توصيفي‌تحليلي و تكيه بر منابع كتابخانه‌اي به اين نتيجه رسيد كه قلب در اسناد الكافي به‌غايت اندك است. حدود دويست راوي در كتاب الكافي از پديدۀ قلب رنج مي‌برند كه نسبت به تمام راويان مكرر الكافي (84749)،0.23 از يك درصد را تشكيل مي‌دهند كه نقش كليني 0.0002 است و قراين بازشناسي اسناد مقلوب، به دو گونۀ پركاربرد و كم‌كاربرد تقسيم مي‌شود. توجه به اسناد مشابه، روايت كردن شخصي از كتاب مخصوصي و كثرت نقل يك راوي از راوي ديگر از قرينه‌هاي پركاربرد و توجه به طبقه، توجه به اسناد روايات الكافي در كتب ديگر حديثي و آمدن عنوان راوي در كتب رجال از قرينه‌هاي كم‌كاربرد است.