تبيين فلسفي ـ عرفاني مقام فوق تجرد نفس در آيات و روايات

در آيات و روايات تأكيد بسياري بر معرفت نفس شده است؛ تا آنجا كه آن را نزديك‌ترين راه براي رسيدن به معرفت رب معرفي كرده اند. نفس ناطقه انساني علاوه بر تجرد خيالي و عقلي، داراي فوق تجرد عقلي است كه ويژگي‌هاي بساطت و بي‌حدي را براي آن بر مي‌شمارند؛ از اين رو فوق تجرد عقلي بدين معناست كه نفس در هيچ مرتبه‌اي از مراتب كمالي متوقف نمي‌شود و قابليت ارتقا به بالاترين مرتبه نظام هستي بعد از مقام ربوبيت را داراست كه در اين حال آن را به حقيقت محمديه و القاب ديگر نام مي‌برند. اين نوشتار حائز نوآوري‌هايي بدين قرار است: الف) ارائه تصوير بهتر از معرفت نفس در مقام فوق تجرد عقلي و مقام لايقفي آن در دو ساحت وجودي و ماهوي؛ ب) كشف معناي حقيقي برخي آيات قرآني كه مناسب اين مقام‌اند؛ ج) درك معاني بلند حكمي كلام معصومان در مقام حقيقي نفس ناطقه انساني. آيات و روايات در مقام فوق تجرد بسيار است؛ از اين رو اگر قايل به مقام فوق تجرد عقلي نشويم، در فهم بسياري از حقايق آيات و روايات ناتوان خواهيم بود و تفسير دقيقي از آن نخواهيم داشت.