كليدواژه :
همبستگي , تجزيه به عامل ها , تنش خشكي , چرخش وريماكس , گندم , همبستگي
چكيده فارسي :
به منظور ارزيابي و طبقه بندي صفات مورفولوژيك و فيزيولوژيك ژنوتيپ هاي گندم در دو شرايط بدون تنش و تنش خشكي 30 ژنوتيپ گندم در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با شش تكرار در ايستگاه تحقيقات دانشكده كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز طي سال زراعي 92-1391 كشت شدند. سه تكرار به عنوان محيط بدون تنش و سه تكرار نيز به عنوان محيط تنش خشكي در نظر گرفته شد. ضرايب همبستگي عملكرد دانه در شرايط بدون تنش با صفات تعداد دانه در سنبله، عملكرد كاه، شاخص برداشت، طول پدانكل، تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك، عملكرد بيولوژيك، تعداد سنبلچه بارور در سنبله، طول سنبله و ارتفاع بوته و در شرايط تنش عملكرد دانه با عملكرد كاه، شاخص برداشت و عملكرد بيولوژيك همبستگي مثبت و معني داري داشت كه نشان دهنده همبستگي همسو مي باشد. تجزيه به عامل ها بر اساس روش تجزيه به مولفه هاي اصلي و چرخش وريماكس نشان داد كه چهار عامل اول در محيط بدون تنش روي هم رفته 80.9 درصد و در محيط تنش خشكي 81.3 درصد از تغييرات متغييرهاي مورد بررسي را توجيه مي نمايند. در محيط بدون تنش عامل اول 22.1 درصد از واريانس ميان صفات را به خود اختصاص داده و نقش مهمي در توجيه تغييرات عملكرد دانه ايفا نمود. از اين رو اين عامل به عنوان عملكرد نام گذاري گرديد. عوامل دوم، سوم و چهارم نيز در محيط بدون تنش 21.6، 20.9 و 16.2 درصد از تغييرات موجود بين صفات را توجيه نموده و به ترتيب به عنوان عوامل اجزاي عملكرد دانه، وزن دانه، شاخص برداشت و ارتفاع نام گذاري شدند. در محيط تنش نيز عامل اول 23.3 درصد از واريانس موجود بين صفات را به خود اختصاص داده و نقش مهمي در توجيه تغييرات طول سنبله، تعداد سنبلچه بارور در سنبله و تعداد دانه در سنبله ايفا نمود. اين عامل تحت عنوان اجزاي عملكرد دانه نام گذاري گرديد. عوامل دوم، سوم و چهارم 22.4، 22.1 و 13.3 درصد از تغييرات صفات را توجيه نموده و به ترتيب به عنوان عوامل ارتفاع، عملكرد و فنولوژي گياه نام گذاري شدند. به طور كلي نتايج نشان داد، اكثر صفاتي كه همبستگي مثبت و معني دار با عملكرد دانه دارند، با افزايش هر كدام از آن ها، عملكرد بهبود مي يابد.
چكيده لاتين :
In order to evaluate and classify morphological and physiological traits of wheat genotypes in
non-drought and drought stress conditions, 30 wheat genotypes were planted based on completely
randomized blocks desighn with six replications at the Research Station of Agricultural Faculty of
Islamic Azad University of Tabriz during the agronomic year of 2012-2013. Three replications
were considered as non-drought and three as drought stress conditions. The coefficients of grain
yield in non-drought stress situation demonstrated positive significant correlation with the number
of grains per spike, straw yield, harvest index, peduncle length, days to physiological maturity,
biological yield, number of fertile spikelets per spike, spike length, plant height and in drought
stress conditions, coefficients of grain yield showed positive significant correlation with straw
yield, harvest index, biological yield. Factor analysis based on principal component analysis
method and varimax rotation indicated that four important factors accounted for about 80.9 and
81.3 percent of the total variation among traits in non-drought and drought stress conditions,
respectively. In non-drought stress conditions, the first factor assigned 22.1 percent of total
variation between traits and was significantly related with grain yield. Therefore, this factor was
regarded as yield factor. Other factors in non-drought stress condition accounted for 21.6, 20.9 and
16.2 percent of variation between traits and were entitled as grain yield component factors,
respectively. In drought stress condition, the first factor assigned 23.3 percent of total variation
between traits and was significantly related with traits spike length, number of fertile spikelets per
spike and number of grains per spike. This factor was regarded as grain yield component factor.
Other factors in drought stress condition accounted for 22.4, 22.1 and 13.3 percent of variation
between traits and were entitled as height, yield and plant phenology factors, respectively. Overall,
results revealed all traits had positive significant correlation with grain yield.
